453
دانش نامه عقايد اسلامي ج3

ط ـ خدمت به وى

۳۱۳۳.امام على عليه السلام :هرگاه دانشمندى را ديدى ، به خدمتش درآى .

۳۱۳۴.عيسى عليه السلام :سزاوارترينِ مردم به خدمت ، دانشمند است .

ى ـ ستيزه نكردن با وى

۳۱۳۵.امام صادق عليه السلام :سفارش ورقة بن نوفل به خديجه دختر خُوَيلِد ، هنگام وارد شدن بر او اين بود : اى دختر برادرم! نه با نادان و نه با دانا مستيز كه هرگاه با نادانْ ستيزه كردى ، آزارت مى دهد و هرگاه با دانشمندْ ستيزه كردى ، دانشش را از تو باز مى دارد ، و تنها كسى از دانشمندان بهره مى گيرد كه از ايشان فرمان مى برد .

۳۱۳۶.امام كاظم عليه السلامـ در سفارش به هشام بن حكم ـ: دانشمند را براى دانشش بزرگ بشمار و درگيرى با وى را وا گذار .

۳۱۳۷.امام رضا عليه السلام :با دانشمندان مستيز ، كه تو را مى رانند و با كم خردان مستيز ، كه بر تو نادانى [و گستاخى] مى كنند .

۳۱۳۸.لقمان عليه السلام :با دانشمندان مجادله مكن كه بر آنان ، سبُك آيى و تو را برانند ، و با كم خردان نيز مجادله مكن كه بر تو نادانى [و گستاخى ]كنند و ناسزايت مى گويند ؛ ولى در برابر آن كه در دانش برتر از توست ، شكيبايى پيشه كن و نيز با آن كه فروتر از توست . چرا كه تنها آن كس به شمار دانشمندان در مى آيد كه در برابر آنها شكيبايى ورزد و با آنان همراهى كند و با نرمى از دانششان برگيرد .

ك ـ گوناگون

۳۱۳۹.امام على عليه السلام :از حقوق دانشمند ، آن است كه او را سؤالْ پيچ نكنى و در
پاسخگويى بر وى پيشى نگيرى و اگر روى گردانْد ، به او اصرار نكنى و اگر خسته شد ، جامه اش را نچسبى و با دست به او اشاره نكنى و به او چشمك نزنى و در مجلس وى ، درِ گوشى سخن نگويى و نهانِ او را نجويى و نگويى : «فلانى ، خلاف گفته تو را گفت» و رازش را فاش نكنى و نزد وى ، از كسى غيبت نكنى و او را در حضور و غياب ، حفظ كنى و بر همه حاضران ، سلام كنى و به وى تحيّتِ ويژه بگويى و جلوى او بنشينى و اگر نيازى دارد ، براى برآوردن حاجتش و خدمت به او بر ديگران پيشى بگيرى و از درازى همراهى اش دل تنگ نشوى ؛ چرا كه او مثل درخت خرماست . بايد انتظار بكشى تا كى بهره اش را بر تو فرو ريزد !


دانش نامه عقايد اسلامي ج3
452

ط ـ خِدمَتُهُ

۳۱۳۳.الإمام عليّ عليه السلام :إذا رَأَيتَ عالِماً فَكُن لَهُ خادِماً. ۱

۳۱۳۴.عيسى عليه السلام :إنَّ أحَقَّ النّاسِ بِالخِدمَةِ العالِمُ. ۲

ي ـ تَركُ مُماراتِهِ

۳۱۳۵.الإمام الصادق عليه السلام :وَصِيَّةُ وَرَقَةَ بنِ نَوفَلٍ لِخَديجَةَ بِنتِ خُوَيلِدٍ عليهاالسلام إذا دَخَلَ عَلَيها يَقولُ لَها : يا بِنتَ أخي لا تُماري جاهِلاً ولا عالِماً ، فَإِنَّكِ مَتى مارَيتِ جاهِلاً آذاكِ ، ومَتى مارَيتِ عالِماً مَنَعَكِ عِلمَهُ ، وإنَّما يَسعَدُ بِالعُلَماءِ مَن أطاعَهُم. ۳

۳۱۳۶.الإمام الكاظم عليه السلامـ مِن وَصِيَّتِهِ لِهِشامِ بنِ الحَكَمِ ـ: عَظِّمِ العالِمَ لِعِلمِهِ، ودَع مُنازَعَتَهُ. ۴

۳۱۳۷.الإمام الرضا عليه السلام :لا تُمارِيَنَّ العُلَماءَ فَيَرفِضوكَ ، ولا تُمارِيَنَّ السُّفَهاءَ فَيَجهَلوا عَلَيكَ. ۵

۳۱۳۸.لقمان عليه السلام :لا تُجادِلِ العُلَماءَ فَتَهونَ عَلَيهِم ويَرفِضوكَ ، ولا تُجادِلِ السُّفَهاءَ فَيَجهَلوا عَلَيكَ ويَشتِموكَ ، ولكِنِ اصبِر نَفسَكَ لِمَن هُوَ فَوقَكَ فِي العِلمِ ولِمَن هُوَ دونَكَ ، فَإِنَّما يَلحَقُ بِالعُلَماءِ مَن صَبَرَ لَهُم ولَزِمَهُم وَاقتَبَسَ مِن عِلمِهِم في رِفقٍ. ۶

ك ـ النَّوادِر

۳۱۳۹.الإمام عليّ عليه السلام :إنَّ مِن حَقِّ العالِمِ أن لا تُكثِرَ السُّؤالَ عَلَيهِ ، ولا تَسبِقَهُ فِي الجَوابِ ،
ولا تُلِحَّ عَلَيهِ إذا أعرَضَ ، ولا تَأخُذَ بِثَوبِهِ إذا كَسِلَ ، ولا تُشيرَ إلَيهِ بِيَدِكَ ، ولا تَغمِزَهُ بِعَينِكَ ، ولا تُسارَّهُ في مَجلِسِهِ ، ولا تَطلُبَ عَوراتِهِ ، وأن لا تَقولَ : قالَ فُلانٌ خِلافَ قَولِكَ ، ولا تُفشِيَ لَهُ سِرًّا ، ولا تَغتابَ عِندَهُ أحَداً ، وأن تَحفَظَ لَهُ شاهِداً وغائِباً ، وأن تَعُمَّ القَومَ بِالسَّلامِ وتَخُصَّهُ بِالتَّحِيَّةِ ، وتَجلِسَ بَينَ يَدَيـهِ ، وإن كانَت لَهُ حاجـَةٌ سَبَقتَ القَومَ إلى خِدمَتِهِ ، ولا تَمِـلَّ مِن طولِ صُحبَتِهِ ، فَإِنَّما هُوَ مِثلُ النَّخلَةِ فَانتَظِر مَتى تَسقُطُ عَلَيكَ مِنها مَنفَعَةٌ. ۷

1.غرر الحكم : ح ۴۰۴۴ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۱۳۴ ح ۳۰۳۰ .

2.الكافي : ج ۱ ص ۳۷ ح ۶ ، منية المريد : ص ۱۸۳ كلاهما عن محمّد بن سنان مرفوعا ، بحارالأنوار : ج ۱۴ ص ۲۷۸ ح ۸ .

3.الأمالي ، الطوسي : ص ۳۰۲ ح ۵۹۸ عن أبي قتادة ، بحارالأنوار : ج ۲ ص ۱۳۰ ح ۱۶ .

4.تحف العقول : ص ۳۹۴ ، بحارالأنوار : ج ۷۸ ص ۳۰۹ ح ۱ .

5.الاختصاص : ص ۲۴۵ ، بحارالأنوار : ج ۲ ص ۱۳۷ ح ۴۵ .

6.جامع بيان العلم وفضله : ج ۱ ص ۱۰۷ عن زيد بن أسلم .

7.الخصال : ص ۵۰۴ ح ۱ عن عبداللّه بن الحسن بن الحسن بن عليّ عن أبيه عن جدّه نحوه وراجع: الكافي: ج ۱ ص ۳۷ ح ۱ والإرشاد: ج ۱ ص ۲۳۰ وعدّة الداعي: ص ۷۱ والمحاسن : ج ۱ ص ۳۶۴ ح ۷۸۵ ومستطرفات السرائر: ص ۱۵۸ ح ۲۸ وشرح نهج البلاغة: ج ۲۰ ص ۲۶۹ ح ۱۱۸ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج3
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 90546
صفحه از 551
پرینت  ارسال به