439
دانش نامه عقايد اسلامي ج2

۱۷۲۳.الإرشادـ در مناظره امام صادق عليه السلام با ابو شاكر ديصانى ـ: ابو شاكر گفت : ... مى دانى كه ما جز آنچه با چشم هايمان ادراك مى كنيم يا با گوش هايمان مى شنويم يا با دهان هايمان مى چشيم يا با بينى هايمان احساس مى كنيم يا با پوست هايمان لمس مى كنيم ، چيز ديگرى را نمى پذيريم ؟
امام صادق عليه السلام فرمود : «حواس پنجگانه را ياد كردى ، حال آن كه آنها جز با راهنما قادر به استنباط نيستند؛ همان گونه كه تاريكى ، جز با چراغ ، شكافته نمى گردد» .

۱۷۲۴.امام صادق عليه السلامـ در نقل مناظره اش با پزشك هندى ـ: به من گفت : به چه چيز در شناخت پروردگارت كه قدرت و ربوبيّت او را توصيف مى كنى ، احتجاج مى كنى ، در حالى كه دل ، همه اشيا را با حواس پنجگانه اى كه برايت گفتم ، درك مى كند؟
گفتم : «با خردى كه در دلم جاى دارد و دليلى كه در شناخت او بدان احتجاج مى كنم؛ . . . ولى اگر بر نادانى پافشارى كنى و بپندارى كه اشيا تنها از راه حواس درك مى شوند ، پس به تو مى گويم كه حواس ، هيچ دلالتى بر اشيا ندارند و شناخت ، جز با دل نيست؛ زيرا دل ، راهنما و شناسنده اشيا به حواس است . اشيايى كه تو ادّعا مى كنى ، دل ، جز به وسيله حواس ، آنها را نمى شناسد» .

۱۷۲۵.امام رضا عليه السلام :هر چه را حواس براى تو مى يابند ، معنايى درك شده براى حواس است و هر حسّى بر آنچه خداى عز و جل براى ادراكش قرار داده ، دلالت مى كند ؛ و فهم همه اينها با دل است .

ر . ك : ص ۴۳۳ (دل) .


دانش نامه عقايد اسلامي ج2
438

۱۷۲۳.الإرشادـ في مُناظَرَةِ الإِمامِ الصّادِقِ عليه السلام مَعَ أبي شاكِرٍ الدَّيصانِيّ ـ: قالَ أبو شاكِرٍ : ... قَد عَلِمتَ أنّا لا نَقبَلُ إلاّ ما أدرَكناهُ بِأَبصارِنا ، أو سَمِعناهُ بِآذانِنا ، أو ذُقناهُ بِأَفواهِنا ، أو شَمَمناهُ بِاُنوفِنا ، أو لَمَسناهُ بِبَشَرَتِنا .
فَقالَ أبو عَبدِاللّهِ عليه السلام : ذَكَرتَ الحَواسَّ الخَمسَ وهِيَ لا تَنفَعُ فِي الاِستِنباطِ إلاّ بِدَليلٍ ، كَما لا تُقطَعُ الظُّلمَةُ بِغَيرِ مِصباحٍ. ۱

۱۷۲۴.الإمام الصادق عليه السلامـ في ذِكرِ مُناظَرَةٍ لَهُ مَعَ طَبيبٍ هِندِيٍّ ـ: قالَ : أخبِرني بِمَ تَحتَجُّ في مَعرِفَةِ رَبِّكَ الَّذي تَصِفُ قُدرَتَهُ ورُبوبِيَّتَهُ ، وإنَّما يَعرِفُ القَلبُ الأَشياءَ كُلَّها بِالدَّلالاتِ الخَمسِ الَّتي وَصَفتُ لَكَ ؟
قُلتُ : بِالعَقلِ الَّذي في قَلبي ، وَالدَّليلِ الَّذي أحتَجُّ بِهِ في مَعرِفَتِهِ ... أمّا إذا أبَيتَ إلاَّ الجَهالَةَ، وزَعَمتَ أنَّ الأَشياءَ لا يُدرَكُ إلاّ بِالحَواسِّ، فَإِنّي اُخبِرُكَ أنَّهُ لَيسَ لِلحَواسِّ دَلالَةٌ عَلَى الأَشياءِ ، ولا فيها مَعرِفَةٌ إلاّ بِالقَلبِ، فَإِنَّهُ دَليلُها ومُعَرِّفُهَا الأَشياءَ الَّتي تَدَّعي أنَّ القَلبَ لا يَعرِفُها إلاّ بِها. ۲

۱۷۲۵.الإمام الرضا عليه السلام :إنَّ كُلَّ ما أوجَدَتكَ الحَواسُّ فَهُوَ مَعنًى مُدرَكٌ لِلحَواسِّ، وكُلُّ حاسَّةٍ تَدُلُّ عَلى ما جَعَلَ اللّهُ عز و جل لَها في إدراكِها ، وَالفَهمُ مِنَ القَلبِ بِجَميعِ ذلِكَ كُلِّهِ. ۳

راجع : ص ۴۳۲ (القلب) .

1.الإرشاد : ج ۲ ص ۲۰۲ ، إعلام الورى : ص ۲۸۳ وفيه «تنتفع» بدل «تنفع» ، التوحيد : ص ۲۹۲ ح ۱ ، روضة الواعظين : ص ۲۸ كلاهما نحوه ، بحارالأنوار : ج ۱۰ ص ۲۱۱ ح ۱۲ .

2.بحارالأنوار : ج ۳ ص ۱۵۳ و ص ۱۵۹ عن المفضّل بن عمر .

3.التوحيد : ص ۴۳۸ ح ۱ عن الحسن بن محمّد النوفلي ثمّ الهاشمي ، بحارالأنوار : ج ۱۰ ص ۳۱۶ ح ۱ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج2
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 57089
صفحه از 618
پرینت  ارسال به