163
دانش نامه عقايد اسلامي ج2

«پس ، از آنچه خدا شما را روزى كرده است ، حلال [و] پاكيزه بخوريد و نعمت خدا را شكر بگزاريد، اگر تنها او را مى پرستيد . جز اين نيست كه [خدا،]، مردار و خون و گوشت خوك و آنچه را كه نام غير خدا بر آن برده شده، حرام گردانيده است . [البتّه] هر كس كه [به خوردن آنها] ناگزير شود و سركش و زياده خواه نباشد ، قطعا خدا آمرزنده مهربان است . و براى آنچه زبان شما به دروغ مى پردازد ، مگوييد : «اين حلال است و آن حرام» تا [ اين چنين ]بر خدا دروغ ببنديد ؛ زيرا كسانى كه بر خدا دروغ مى بندند، رستگار نمى شوند» .

«و به گمان خودشان گفتند: «اينها دام ها و كشتزار[هاى] ممنوع است كه جز كسى كه ما بخواهيم، نبايد از آن بخورد، و دام هايى است كه [سوار شدن بر] پشت آنها حرام شده است» و دام هايى [داشتند] كه [هنگام ذبح،] نام خدا را بر آنها نمى بردند، به صِرف افترا [بر خدا] . به زودى [خدا] آنان را به خاطر آنچه افترا مى بستند، جزا مى دهد. و گفتند: «آنچه در شكم اين دام هاست، اختصاص به مردان ما دارد و بر همسران ما حرام شده است، و اگر [آن جنين، ]مرده باشد، همه آنان [از زن و مرد] در آن شريك اند. به زودى [خدا ]توصيف آنان را سزا خواهد داد؛ زيرا او حكيم داناست» .

«خدا [چيزهايى از قبيل:] بَحيره (ماده شترى كه پنج بار زاييده است) و سائبه (ماده شترى كه دوازده بار زاييده است) و وَصيله (ماده گوسفندى كه هفت بار بچّه آورده است) و حام (حيوان نرى كه براى آبستن كردن حيوانات ماده از آن استفاده مى شود) را [ ممنوع] قرار نداده است؛ ولى كسانى كه كفر ورزيدند، بر خدا دروغ مى بندند و بيشترشان تعقّل نمى كنند» .

حديث

۱۱۸۹.امام صادق عليه السلام :هنگامى كه شتر ماده بزايد و فرزند او هم بزايد، بَحيره ناميده مى شود.

۱۱۹۰.امام صادق عليه السلامـ در تفسير سخن خداوند كه: «خدا [چيزهاى ممنوعى از قبيل: ]بحيره و سائبه و وصيله و حام را قرار نداده است» ـ: مردمان جاهلى، شتر ماده اى را كه دوقلو بزايد، «وصيله» مى دانستند . از اين رو، كُشتن و خوردن آن را جايز نمى شمردند؛ و اگر ده بچه مى زاييد، آن را «سائبه» مى ناميدند وسوارى گرفتن از آن و خوردن آن را حلال نمى دانستند. و «حام»، حيوان نرى بود [كه براى آبستن كردن حيوانات ماده از آن استفاده مى شد] كه آن را نيز حلال نمى دانستند. سپس خداوند [ اين آيه را] نازل كرد كه هيچ يك از اينها را حرام ننموده است.


دانش نامه عقايد اسلامي ج2
162

«فَكُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ حَلَـلاً طَيِّبًا وَ اشْكُرُواْ نِعْمَتَ اللَّهِ إن كُنتُمْ إيَّاهُ تَعْبُدُونَ * إنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنزِيرِ وَ مَا اُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَ لاَ عَادٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ * وَ لاَ تَقُولُواْ لِمَا تَصِفُ ألْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هَـذَا حَلَـلٌ وَ هَـذَا حَرَامٌ لِّتَفْتَرُواْ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ إنَّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ لاَ يُفْلِحُونَ» . ۱

«وَقَالُواْ هَـذِهِ أنْعَـمٌ وَحَرْثٌ حِجْرٌ لاَّ يَطْعَمُهَا إلاَّ مَن نَّشَاءُ بِزَعْمِهِمْ وَأنْعَـمٌ حُرِّمَتْ ظُهُورُهَا وَأنْعَـمٌ لاَّ يَذْكُرُونَ اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا افْتِرَاءً عَلَيْهِ سَيَجْزِيهِم بِمَا كَانُواْ يَفْتَرُونَ * وَقَالُواْ مَا فِى بُطُونِ هَـذِهِ الْأَنْعَـمِ خَالِصَةٌ لِّذُكُورِنَا وَمُحَرَّمٌ عَلَى أزْوَ جِنَا وَإن يَكُن مَّيْتَةً فَهُمْ فِيهِ شُرَكَاءُ سَيَجْزِيهِمْ وَصْفَهُمْ إنَّهُ حَكِيمٌ عَلِيمٌ» . ۲

«مَا جَعَلَ اللَّهُ مِنم بَحِيرَةٍ وَلاَ سَالـءِبَةٍ وَلاَ وَصِيلَةٍ وَلاَ حَامٍ وَ لَـكِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَأكْثَرُهُمْ لاَ يَعْقِلُونَ» . ۳

الحديث

۱۱۸۹.الإمام الصادق عليه السلام :البَحيرَةُ إذا وَلَدَت ووَلَدَ وَلَدُها بُحِرَت. ۴

۱۱۹۰.عنه عليه السلامـ في قَولِ اللّهِ تَعالى : «مَا جَعَلَ اللَّهُ مِنم بَحِيرَةٍ وَلاَ سَالـءِبَةٍ وَلاَ وَصِيلَةٍ وَلاَ حَامٍ» ـ: إنَّ أهلَ الجاهِلِيَّةِ كانوا إذا وَلَدَتِ النّاقَةُ وَلَدَينِ في بَطنٍ واحِدٍ قالوا : وَصَلَت ، فَلا يَستَحِلّونَ ذَبحَها ولا أكلَها ، وإذا وَلَدَت عَشراً جَعَلوها سائِبَةً ، ولا يَستَحِلّونَ ظَهرَها ولا أكلَها ، وَالحامُ : فَحلُ الإِبِلِ لَم يَكونوا يَستَحِلّونَهُ ، فَأَنزَلَ اللّهُ عز و جل : أنَّهُ لَم يُحَرِّم شَيئاً مِن ذلِكَ ۵ . ۶

1.النحل : ۱۱۴ ـ ۱۱۶ .

2.الأنعام : ۱۳۸ و ۱۳۹ .

3.المائدة : ۱۰۳ .

4.تفسير العيّاشي: ج ۱ ص ۳۴۸ ح ۲۱۵ عن عمّار بن أبي الأحوص ، بحار الأنوار : ج ۹ ص ۱۹۹ ح ۵۶ .

5.معاني الأخبار : ج ۱۴۸ ص ۱ ، تفسير العيّاشي : ج ۱ ص ۳۴۷ ح ۲۱۳ كلاهما عن محمّد بن مسلم وراجع مجمع البيان : ج ۳ ص ۳۹۰ والتبيان في تفسير القرآن : ج ۴ ص ۴۱ وتفسير القمّي : ج ۱ ص ۱۸۸ .

6.قال الشيخ الصدوق قدس سره بعد ذكره للحديث الشريف : «وقد روي أنّ البحيرة الناقة إذا أنتجت خمسة أبطن ، فإن كان الخامس ذكراً نحروه فأكله الرجال والنساء ، وإن كان الخامس اُنثى بحروا اُذنها أي شقّوه ، وكانت حرامًا على النساء والرجال لحمها ولبنها ، وإذا مات حلّت للنساء . والسائبة البعير يسيب بنذر يكون على الرجل إن سلّمه اللّه عز و جل من مرض أو بلّغه منزله أن يفعل ذلك . والوصيلة من الغنم كانوا إذا ولدت الشاة سبعة أبطن ، فإن كان السابع ذكراً ذبح فأكل منه الرجال والنساء ، وإن كانت اُنثى تركت في الغنم ، وإن كان ذكراً واُنثى قالوا : وصلت أخاها فلم تذبح ، وكان لحومها حرامًا على النساء إلاّ أن يكون يموت منها شيء فيحلّ أكلها للرجال والنساء . والحام الفحل إذا ركب ولد ولده قالوا : قد حمى ظهره . وقد يروى أنّ الحام هو من الإبل إذا أنتج عشرة أبطن ، قالوا : قد حمى ظهره فلا يركب ولا يمنع من كلاء ولا ماء (معاني الأخبار: ص ۱۴۸ ح ۱) .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج2
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 57213
صفحه از 618
پرینت  ارسال به