347
دنيا و آخرت از نگاه قرآن و حديث ج1

۲ / ۱۴

چركابه اى جوشان ، حنظلى شَرَنگين ، و زهر مار

۵۱۳.امام على عليه السلام :به خدا سوگند كه دنياى شما در نظر من نيست ، مگر به سان كاروانيانى كه در آبگاهى فرود آمده باشند و ناگهان كاروان سالارشان بانگ كوچ برآورد و آنها بكوچند، و خوشى هاى آن در نگاه من نيست ، مگر چونان چركابه جوشانى كه بنوشم، يا حنظلى شرنگين كه جرعه جرعه سر كشم، يا زهر مارى كه كاسه كاسه به كامم ريخته شود، يا گردنبند آتشينى كه به گردنم آويزند.
من ، اين تن پوش خود را چندان پينه زده ام كه ديگر از پينه دوز آن ، خجالت مى كشم. او به من گفت: «اين را همچون ماده الاغ ها به دور انداز» ۱ و حاضر نشد كه آن را وصله كند. بدو گفتم: از من دور شو، كه در بامدادان، شبروانْ ستوده مى شوند و رنج بى خوابى از ما زدوده مى شود.

۲ / ۱۵

مطلّقه زيركان

۵۱۴.امام على عليه السلام :من دنيا را سه طلاقه قطعى كرده ام كه ديگر مرا بدان رجوعى نيست، و ريسمانش را بر دوش آن افكنده ام.

۵۱۵.مروج الذهب ـ به نقل از ضرار بن ضَمْره ، در پاسخ به درخواست معاويه براى توصيف امام على عليه السلام ـ :از دنيا و زرق و برق آن ، گريزان بود و با شب و تاريكى آن ، انس داشت . گويا مى بينم در حالى كه شب ، پرده هايش را افكنده
و ستارگانش ناپديد شده اند ، او در محراب خويش محاسنش را به دست گرفته و چون مار گزيده به خود مى پيچد و به سان مصيبت زده مى گريد و مى گويد:
«اى دنيا! غير مرا بفريب. آيا خود را به من عرضه مى كنى، يا كه خويشتن را برايم مى آرايى؟ مباد، مباد كه آن روز برسد! من تو را سه طلاقه كرده ام ، كه مرا در آن رجوعى نيست. عمر تو كوتاه است، و عيشت حقير، و اهمّيتت ناچيز. آه از كمىِ توشه، و دورى سفر و تنهايى [در] راه.

1.تشبيه به الاغ، از اين جهت است كه الاغ در خوددارى از حمل بار ناهموار ، بيش از هر چارپاى ديگرى عكس العمل نشان مى دهد و سعى مى كند بارش را بر زمين بيندازد.


دنيا و آخرت از نگاه قرآن و حديث ج1
346

۲ / ۱۴

حَميمٌ غَسّاقٌ وعَلقَمٌ زُعاقٌ وسَمُّ أفعى!

۵۱۳.الإمام عليّ عليه السلام :وَاللّهِ ما دُنياكُم عِندي إلاّ كَسَفرٍ عَلى مَنهَلٍ حَلّوا ، إذ صاحَ بِهِم سائِقُهُم فَارتَحَلوا ، ولا لَذاذَتُها في عَيني إلاّ كَحَميمٍ أشرَبُهُ غَسّاقا ۱ ، وعَلقَمٍ أتَجَرَّعُهُ زُعاقا ۲ ، وسَمِّ أفعى اُسقاهُ دِهاقا ۳ ، وقِلادَةٍ مِن نارٍ اُوهَقُها ۴ خِناقا ، ولَقَد رَقَعتُ مِدرَعَتي هذِهِ حَتَّى استَحيَيتُ مِن راقِعِها ، وقالَ لي : اِقذِف بِها قَذفَ الاُتُنِ ؛ لا يَرتَضيها لِيَرقَعَها ، فَقُلتُ لَهُ : اُغرُب عَنّي ، فَعِندَ الصَّباحِ يَحمَدُ القَومُ السُّرى ، وتَنجَلي عَنّا عُلالاتُ الكَرى ۵ . ۶

۲ / ۱۵

مُطَلَّقَةُ الأَكياسِ

۵۱۴.الإمام عليّ عليه السلام :إنّي طَلَّقتُ الدُّنيا ثَلاثا بَتاتا لا رَجعَةَ لي فيها ، وألقَيتُ حَبلَها عَلى غارِبِها . ۷

۵۱۵.مروج الذَّهَب عن ضِرارِ بن ضَمرَة ـ في وَصفِ عَلِيٍّ عليه السلام حَيثُ طَلَبَ مِنهُ مُعاوِيَة ذلِكَ ـ :يَستَوحِشُ مِنَ الدُّنيا وزَهرَتِها ، ويَأنَسُ بِاللَّيلِ وظُلمَتِهِ ، وكَأَنّي بِهِ وقَد
أرخَى اللَّيلُ سُدولَهُ ۸ ، وغارَت نُجومُهُ ، وهُوَ في مِحرابِهِ قابِضٌ عَلى لِحيَتِهِ يَتَمَلمَلُ تَمَلمُلَ السَّليمِ ۹ ، ويَبكي بُكاءَ الحَزينِ ، ويَقولُ :
يا دُنيا غُرّي غَيري ، ألي تَعَرَّضتِ ، أم إلَيَّ تَشَوَّفتِ ۱۰ ؟ هَيهاتَ هَيهاتَ! لا حانَ حينُكِ ، قَد أَبَنتُكِ ۱۱ ثَلاثا لا رَجعَةَ لي فيكِ . عُمُرُكِ قَصيرٌ ، وعَيشُكِ حَقيرٌ ، وخَطَرُكِ يَسيرٌ . آهِ مِن قِلَّةِ الزّادِ ، وبُعدِ السَّفَرِ ، ووَحشَةِ الطَّريقِ . ۱۲

1.الغَسَّاق ـ بالتخفيف والتشديد ـ : ما يسيل من صديد أهل النار وغُسالتهم (النهاية : ج ۳ ص ۳۶۶ «غسق») .

2.الزُعاق : الماء المرّ الغليظ لا يطاق شربه (القاموس المحيط : ج ۳ ص ۲۴۱ «زعق») .

3.دَهَق الماء : أفرغه إفراغا شديدا (القاموس المحيط : ج ۳ ص ۲۳۳ «دهق») .

4.الوَهَق : حَبلٌ يُلقى في عنق الشخص يؤخذ به ويُوثَق ، وأصله للدوابّ (المصباح المنير : ص ۶۷۴ «وهق») .

5.مَثلٌ يُضرب للرجل يحتمل المشقّة رجاء الراحة (مجمع الأمثال : ج ۲ ص ۳۱۸ الرقم ۲۳۸۲) .

6.الأماليللصدوق : ص ۷۱۸ ح ۹۸۸ عن المفضّل بن عمر عن الإمام الصادق عن آبائه عليهم السلام ، بحار الأنوار : ج ۴۰ ص ۳۴۵ ح ۲۹ .

7.غرر الحكم : ح ۳۷۸۲ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۱۷۰ ح ۳۵۶۷ .

8.سَدَلَ الثوبَ سَدْلاً : أرخاه ، وسَدَلَت سِترَها وشَعرَها (أساس البلاغة : ص ۲۰۶ «سدل») .

9.تَمَلْمَلَ : تَقلّبَ . والسَّلِيم : اللَّدِيغ (القاموس المحيط : ج ۴ ص ۵۲ «ملل» و ص ۱۲۹ «سلم») .

10.تَشوَّفَ : تَزَيَّنَ . وتَشَوّفَ للشيء : أي طَمَحَ بصرهُ إليه (النهاية : ج ۲ ص ۵۰۹ «شوف») .

11.بانَتِ المرأة من زوجها : أي انفصلت عنه ووقع عليها طلاقُه . والطلاق البائن : هو الذي لا يملك الزوج فيه استرجاع المرأة إلاّ بعقدٍ جديد (النهاية : ج ۱ ص ۱۷۵ «بين») .

12.مروج الذهب : ج ۲ ص ۴۳۳ ، الاستيعاب : ج ۳ ص ۲۰۹ ، شرح نهج البلاغة : ج ۱۸ ص ۲۲۵ وفيهما «باينتك ثلاثا» بدل «أبنتك ثلاثا» ، حلية الأولياء : ج ۱ ص ۸۴ ؛ نهج البلاغة : الحكمة ۷۷ ، خصائص الأئمّة عليهم السلام : ص ۷۱ ، تنبيه الخواطر : ج ۱ ص ۷۹ ، روضة الواعظين : ص ۴۸۳ ، مشكاة الأنوار : ص ۴۶۷ ح ۱۵۶۲ وفيها «قد طلّقتك ثلاثا» بدل «قد أبنتك ثلاثا» وكلّها نحوه ، كنز الفوائد : ج ۲ ص ۱۶۰ .

  • نام منبع :
    دنيا و آخرت از نگاه قرآن و حديث ج1
    سایر پدیدآورندگان :
    مؤلف : محمدي ري شهري محقق همكار : سيد رسول موسوي ، مترجم : حميد رضا شيخي
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 68963
صفحه از 476
پرینت  ارسال به