۳ / ۶
دعاى امام سجّاد پس از نماز
۸۸۷.مصباح المتهجّد:امام سجّاد عليه السلام ، چون از نماز عيد فطر و عيد قربان يا نماز جمعه فراغت مى يافت ، رو به قبله مى كرد و مى گفت:
«اى رحمت كننده بر كسى كه بندگان به او رحم نمى كنند! اى پذيراى آن كه سرزمين ها پذيرايش نيستند ! اى آن كه نيازمندانِ درگاهش را كوچك نمى شمارد ! اى آن كه اصراركنندگانِ به درگاهش را محروم نمى كند! اى آن كه منّت نهندگان بر او را جواب رد نمى دهد! اى آن كه كار كوچكى را كه به درگاهش هديه مى شود ، برمى گزيند و كار اندكى را كه براى او عمل مى شود ، پاداش مى دهد ! اى آن كه كار اندك را سپاس مى گويد و پاداش فراوان مى دهد! اى آن كه هر كه به او نزديك شود ، أو به وى نزديك مى شود! اى آن كه هر كه را به او پشت كند ، به سوى خود مى خواند ! اى آن كه نعمت را تغيير نمى دهد و در كيفرْ شتاب نمى ورزد ! اى آن كه كار نيك را به ثمر مى رساند تا آن را رشد دهد ! اى آن كه از بدى درمى گذرد تا آن را محو كند! آرزوها از آستان كَرَم تو حاجت روا برمى گردند و ظرفِ خواسته ها لبريز از فيض بخشش تو مى شود و صفت ها، پيش از آن كه به كُنه وصف تو رسند ، گسسته مى شوند.
بالاتر از هر بالا ، بالايىِ والايى توست و بالاتر از هر شُكوه ، شُكوه والاتر توست. هر بزرگى در پيشگاه تو ، كوچك ، و هر شريفى در كنار شرافت تو ، ناچيز است.
ناكام اند آنان كه به غير تو روى آورند ، و زيانكارند آنان كه جز به درگاه تو آيند ، و تباه اند آنان كه جز به آستان تو روى آورند و تهى دست اند جز آنان كه جوياى فضل و احسان تو باشند.
درِ رحمتت به روى خواهندگان باز است و بخششت براى درخواست كنندگان، ارزان و رايگان ، و فريادرسى ات به پناهجويان ، نزديك. آرزومندان ، از تو نوميد نمى شوند و عطاجويان،از عطاى تو مأيوس نمى گردند و آمرزش خواهان، از انتقام تو بدبخت نمى شوند. روزىِ تو براى آن كه نافرمانى ات كند ، گشوده است و بردبارىِ تو آن كه را با تو دشمنى كند ، شامل.
عادتت نيكى كردن به بدكاران است و سنّتت باقى داشتن تجاوزكاران ، تا آن جا كه مداراى تو ، از ترك گناه ، غافلشان مى سازد و مدارا كردنت ، از بازگشت به سوى تو ، بازشان مى دارد ، با آن كه مهلتشان داده اى تا به فرمانت باز گردند و چون به دوام فرمان روايى ات اطمينان دارى ، فرصتشان داده اى. پس ، هر كه اهل سعادت باشد ، فرجام او را به سعادت رسانده اى و هر كه از تيره بختان باشد ، او را به تيره بختى وا گذاشته اى. همه به سايه پروردگارى ات خواهند آمد و كارهايشان به فرمان تو برمى گردد. با طولانى شدن زمانشان فرمان روايى ات سست نگشته و درنگ در كيفرشان ، تو را بى برهان و دليل ، نساخته است. برهان تو پابرجا ، و بى تغيير است و حكومت تو پايدار و بى زوال.
واىِ هميشگى بر آن كه از تو روى گردان شود ، و ناكامىِ ذلّت بار ، بر آن كه از درگاه تو ناكام باز آيد ، و نگون بختىِ بدتر ، بر آن كه به تو مغرور شود. چه عذاب بسيارى كه خواهد چشيد و چه زمان طولانى اى كه در عذابت خواهد ماند و چه دور است فرجام گشايش براى او و چه يأس آور است خروج آسان از گرفتارى ها براى او! همه اينها ، بر اساس داورىِ عادلانه توست كه در حقّ او ستم نمى كنى و حكم منصفانه تو كه بر او ظلم نمى كنى؛ چرا كه حجّت ها را پياپى آورده اى و بهانه ها را از بين برده اى و پيش تر وعيد داده اى و از روى لطف ، ترغيب كرده اى و مثال ها زده اى و مهلت ها را طولانى كرده اى و با آن كه مى توانستى در كيفرْ شتاب كنى ، به تأخير انداخته اى و با آن كه قدرت بر اقدام داشتى ، مدارا كرده اى.
نه درنگ و مهلت دادنت ، از روى عجز و سستى است و نه خوددارى ات ، از روى غفلت ، و نه مهلت دادنت ، از روى سازش؛ بلكه تا حجّتت رساتر ، بزرگوارى ات كامل تر، احسانت سرشارتر ، و نعمتت تمام تر باشد ، و همه اينها پيوسته چنين بوده است و هميشه چنين خواهد بود.
نعمتت ، والاتر از آن است كه تمامش توصيف شود و شُكوهت ، والاتر از آن است كه به كُنهش دست يابند و نعمتت ، بيش از آن است كه همه اش به شمار آيد و احسانت ، بيش از آن است كه به كمترينش سپاس شود. بى زبانى ، مرا از ستايشت باز داشته و جلوگيرى ، زبان ستايشم را بسته است. نهايت ، آن كه از سپاس شايسته تو سكوت كنم و از تمجيد تو ، آن گونه كه شايسته آنى ، لب فرو بندم ، نه از روى بى اعتنايى؛ بلكه از روى ناتوانى. اينك ، اين منم ـ اى خداى من ـ كه به درگاهت آمده ام و از تو پذيرايىِ خوب مى خواهم.
پس بر محمّد و خاندان او درود فرست و نجوايم را بشنو و دعايم را بپذير و امروزم را با نوميدى به پايان مبر و به خواسته ام دست رد مزن و بازگشتم را از پيشگاهت ، و برگشتنم را به حضرتت ، گرامى بدار! همانا تو در آنچه بخواهى ، دچار تنگنا نمى شوى و از آنچه از تو بخواهند ، ناتوان نيستى و تو بر هر چيز ، توانايى و هيچ قدرت و نيرويى ، جز از خداى والاى بزرگ نيست».
