525
توسعه اقتصادي بر پايه قرآن و حديث ج2

حديث:

۸۵۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :مردم در پنج مرتبه جاى دارند : يكى آن كه مى پندارد روزى از كسب فراهم آيد نه از جانب خدا ، كه او كافر است ؛ ديگرى آن كه گمان دارد روزى هم از كسب است و هم از جانب خدا ، كه وى مشرك است ؛ و ديگر آن كه مى داند روزى از جانب خدا است و كسبْ وسيله است ، اما نمى داند كه خداوند روزى اش را عطا مى كند يا نه ، و او منافقى شك پيشه است ؛ و ديگرى آن كه مى داند روزى از جانب خدا است و كسبْ وسيله است ، اما حقِّ اين اعتقاد را به جاى نمى آورد و براى كسب ، خداى را نافرمانى مى كند ، و او فاسق است ؛ و ديگر آن كس است كه مى داند روزى از جانب خداوند است و كسب وسيله است و حق اين اعتقاد را نيز به جاى مى آورد و براى كسب ، خداى را نافرمانى نمى كند ، و او مؤمنى است كه راه هاى كسب درآمدش را پاك و سره ساخته است .

۸۵۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هيچ كس نيست جز آن كه او را درى است در آسمان كه روزى وى از آن نازل مى شود و عملش از آن فراز مى رود . پس هر گاه خداوند اراده فرمايد كه وى را روزى دهد ، آن در را مى گشايد و روزى اش را فرو مى فرستد ؛ و چون آن در فرو بسته شود ، هيچ كس نتواند آن را بگشايد ، مگر آن گاه كه خدا خواهد و بگشايدش . ۱

۸۵۶.سنن ابن ماجه از حبّه و سواء ، دختران خالد :نزد پيامبر صلى الله عليه و آلهدرآمديم كه مشغول كارى بود . وى را در انجام آن كار يارى داديم . فرمود : «مادام كه سرهاى شما در اهتزاز است (= تا آن گاه كه زنده ايد) ، از روزى نااميد نشويد ؛ كه آدمى آن گاه كه مادرش او را مى زايد ، سرخ است و بر وى پوست نيست ، آن گاه خداوند روزى اش مى دهد» .

1.در اين روايت ، تعابير كنايى و رمزى به كار رفته است و هدف از آن ، بيان نكات معقول در چهارچوب امور محسوس است. مسلّم است كه همه كارها و شؤون اين جهان ، از جمله روزى انسان ، به مشيّت خداوند صورت مى پذيرد . اما بايد دانست كه مشيّت خدا چنان است كه وسيله ها و راهكارهاى ظاهرى در روزى انسان مؤثر باشد. از آن جا كه خواست هاى فطرى و استعدادهاى نهفته در وجود هر كس به تبع سنت هاى خداوند در جهان طبيعت متفاوت است ، بعيد نيست كه مراد از تعبير «درِ روزى» كه در اين روايت آمده ، گوناگونىِ راه هاى ظاهرى روزى يافتن افراد باشد.


توسعه اقتصادي بر پايه قرآن و حديث ج2
524

الحديث :

۸۵۴.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :النّاسُ عَلى خَمسِ مَراتِبَ : مِنهُم مَن يَرى أنَّ الرِّزقَ مِنَ الكَسبِ لا مِنَ اللّهِ فَهُوَ كافِرٌ ؛ ومِنهُم مَن يَرى أنَّ الرِّزقَ مِنَ اللّهِ ومِنَ الكَسبِ فَهُوَ مُشرِكٌ ؛ ومِنهُم مَن يَرى أنَّ الرِّزقَ مِنَ اللّهِ وأنَّ الكَسبَ سَبَبٌ ، فَلا يَدري يُعطيهِ أم لا ، فَهُوَ مُنافِقٌ شاكٌّ ؛ ومِنهُم مَن يَرى أنَّ الرِّزقَ مِنَ اللّهِ وأنَّ الكَسبَ سَبَبٌ ، فَلا يُؤَدّي حَقَّهُ ويَعصِي اللّهَ مِن أجلِ الكَسبِ ، فَهُوَ فاسِقٌ ؛ ومِنهُم مَن يَرى أنَّ الرِّزقَ مِنَ اللّهِ ويَرَى الكَسبَ سَبَبا ، ويُؤَدّي حَقَّهُ ولا يَعصِي اللّهَ لِأَجلِ الكَسبِ ، فَهُوَ مُؤمِنٌ مُخَلِّصٌ طُعمَهُ . ۱

۸۵۵.عنه صلى الله عليه و آله :ما مِن نَفسٍ إلاّ ولَها بابٌ فِي السَّماءِ [مِنهُ] يَنزِلُ رِزقُهُ ، ومِنهُ يَصعَدُ عَمَلُهُ ، فَإِذا أرادَ اللّهُ أن يَرزُقَها فَتَحَ ذلِكَ البابَ فَيُنزِلُ إلَيها رِزقَها ، فَإِذا اُغلِقَ لَن يَستَطيعَ أحَدٌ فَتحَهُ حَتّى يَفتَحَهُ اللّهُ إذا شاءَ ۲ .

۸۵۶.سنن ابن ماجة عن حبّة وسواء ابنا خالد :دَخَلنا عَلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه و آلهوهُوَ يُعالِجُ شَيئا فَأَعَنّاهُ عَلَيهِ ، فَقالَ : لا تَيأَسا مِنَ الرِّزقِ ما تَهَزَّزَت رُؤوسُكُما ، فَإِنَّ الإِنسانَ تَلِدُهُ اُمُّهُ أحمَرَ لَيسَ عَلَيهِ قِشرٌ ثُمَّ يَرزُقُهُ اللّهُ عز و جل . ۳

۸۵۷.نوادر الاُصول عن زيد بن أسلم :إنَّ الأَشعَرِيّينَ أبا موسى وأبا مالِكٍ وأبا عامِرٍ في نَفَرٍ مِنهُم ، لَمّا هاجَروا قَدِموا عَلى رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله في فُلكٍ وقَد أرمَلوا مِنَ الزّادِ ، فَأَرسَلوا رَجُلاً مِنهُم إلى رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله يَسأَلُهُ ، فَلَمَّا انتَهى إلى بابِ رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله سَمِعَهُ يَقرَأُ هذِهِ الآيَةَ : « وَ مَا مِن دَآبَّةٍ فِى الْأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا وَ يَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَ مُسْتَوْدَعَهَا كُلٌّ فِى كِتَـبٍ مُّبِينٍ» فَقالَ الرَّجُلُ : مَا الأَشعَرِيّونَ بِأَهَونِ الدَّوابِّ عَلَى اللّهِ! فَرَجَعَ ولَم يَدخُل عَلى رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله ، فَقالَ لِأَصحابِهِ : أبشِروا! أتاكُمُ الغَوثُ ، ولا يَظُنّونَ إلاّ أنَّهُ كَلَّمَ رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آلهفَوَعَدَهُ ، فَبَينَما هُم كَذلِكَ إذ أتاهُم رَجُلانِ يَحمِلانِ قَصعَةً بَينَهُما مَملوءَةً خُبزا ولَحما ، فَأَكَلوا مِنها ما شاؤوا .
ثُمَّ قالَ بَعضُهُم لِبَعضٍ : لَو أنّا رَدَدنا هذَا الطَّعامَ إلى رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آلهلِيَقضِيَ بِهِ حاجَتَهُ ، فَقالا لِلرَّجُلَينِ : اِذهَبا بِهذَا الطَّعامِ إلى رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله وإنّا قَد قَضَينا حاجَتَنا . ثُمَّ إنَّهُم أتَوا رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله فَقالوا : يا رَسولَ اللّهِ ، ما رَأَينا طَعاما أكثَرَ ولا أطيَبَ مِن طَعامٍ أرسَلتَ بِهِ! فَقالَ : ما أرسَلتُ إلَيكُم شَيئا . فَأَخبَروهُ أنَّهُم أرسَلوا صاحِبَهُم ، فَسَأَلَهُ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله ، فَأَخبَرَهُ ما صَنَعَ وما قالَ لَهُم ، فَقالَ صلى الله عليه و آله : ذلِكَ شَيءٌ رَزَقَكُموهُ اللّهُ سُبحانَهُ . ۴

1.الاثنا عشريّة : ۲۰۶ .

2.الفردوس : ۴ / ۳۲ / ۶۱۰۰ ، كنز العمّال : ۴ / ۲۶ / ۹۳۲۲ نقلاً عن أبي نعيم وكلاهما عن عمر .

3.سنن ابن ماجة : ۲ / ۱۳۹۴ / ۴۱۶۵ ، مسند ابن حنبل : ۵ / ۳۷۵ / ۱۵۸۵۵ وفيه «تأيسا» بدل «تيأسا» ، اُسد الغابة : ۲ / ۵۸۸ / ۲۳۲۹ ، المعجم الكبير : ۴ / ۷ / ۳۴۸۰ وج ۷ / ۱۳۷ / ۶۶۱۰ وفي الثلاثة الأخيرة «تهزهزت» بدل «تهزّزت» ، كنز العمّال : ۱ / ۱۰۹ / ۵۰۶ .

4.نوادر الاُصول : ۲ / ۸ ، الدرّالمنثور : ۴ / ۴۰۱ .

  • نام منبع :
    توسعه اقتصادي بر پايه قرآن و حديث ج2
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: سیدرضا حسینی
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 86523
صفحه از 1151
پرینت  ارسال به