۱. شرایط اثبات با توجه به موضوع

اثبات گزاره‌ای بدون توجه به موضوع آن، موجب بی‌ثمر شدن فعالیت متکلم می‌گردد. برای مثال، در اثبات موضوعی که باید با عقل اثبات شود، اقامه دلیل نقلی مفید نخواهد بود و اگر متکلم در اثبات وجود خدا به نقل آیات و احادیث به صورت تعبدی اکتفا کند، دچار دور خواهد شد و یا در مبحث امامت مخصوصاً اگر بخواهد صرفاً از راه عقلی استفاده کند، با مشکل روبه رو خواهد شد. همچنین اگر متکلم در صدد اثبات برخی از جزئیات معاد باشد و تمام توان خود را صرف تبیین برهان عقلی محض کند، در این صورت هم نتیجه‌ای کسب نخواهد کرد. پس در اثبات گزاره‌های اعتقادی ضروری است که باید به موضوع و ماهیت آن گزاره‌ها توجه شود.

۲. شرایط اثبات با توجه به مخاطب

از جمله مقومات مقام اثبات، وجود و یا فرض وجود مخاطب است. هر متکلمی که دست به اثبات گزاره دینی می‌زند با این فرض روبه رو است که مخاطبی فرا روی وی است و او مطلب را باید به گونه‌ای اثبات کند که برای وی قابل پذیرش باشد. از این رو در مرحله اثبات و استدلال، مخاطب شناسی بسیار مهم است. مثلاً یکی از مبانی کلامی و روائی اهل سنت، عدالت صحابه و حجیت اقوال آنهاست. متکلم سنی مذهب وقتی با مخاطب سنی مذهب روبه روست، به راحتی می‌تواند از روایات صحابه استفاده کند ولی همین متکلم وقتی با یک مخاطب شیعی روبه روست، قاعدتاً نمی‌تواند از چنین مبانی استفاده کند و یا در صورت استفاده هم نتیجه‌ای برای وی حاصل نخواهد شد. همچنین متکلم شیعی به هنگام بحث و اثبات گزاره‌ای برای مخاطب شیعی به راحتی می‌تواند از روایات اهل‌بیت علیهم السلام استفاده کند ولی همین متکلم به هنگام بحث با مخاطب سنی مذهب حتماً با محدودیت‌هایی رو به روست.

۳. شرایط اثبات با توجه به زمان و مکان

شرایط زمان و مکان گاهی باعث می‌شود متکلم در اثبات موضوع فقط از روش عقلی استفاده کند و یا فقط از نقل استفاده کند. در مبحث تبیین و تنظیم نیز بیان شد که زمان

هدف و فوائد اثبات

در مرحله اثبات، هدف متکلم این است که با ملاحظه وضعیت مخاطب، دلیلی اقامه کند که او آموزه‌های استنباط شده را تصدیق کند.
طبیعی است که وقتی متکلم مفهوم آموزه‌ای را برای مخاطب توضیح داد و مخاطب مفهوم آموزه و نظم اجزای آن را درک کرد، مخاطب خواهد گفت این آموزه معقول و ممکن به چه دلیلی واقعیت دارد و صادق است؟ این‌جا است که متکلم متناسب با عقاید و مبانی مورد قبول مخاطب و رعایت دیگر شرایط، دلیلی اقامه می‌کند که مخاطب به صدق گزاره مورد بحث برسد و آن را بپذیرد. در این صورت که هدف متکلم در مرحله اثبات تحقق یافته است.
از فواید اثبات این است که کارهایی که در دو مرحله قبل یعنی تبیین و تنظیم انجام شده بود، تکمیل می‌شود و به ثمر می‌نشیند. زیرا تبیین و تنظیم در حقیقت زمینه چینی برای ایمان مردم به دین و عقاید دینی است و این کار در مرحله اثبات نهایی می‌شود و به وقوع می‌پیوندد.
از فواید اثبات کمک به دو مرحله بعد یعنی پاسخ به شبهات و رد عقاید معارض نیز هست چون قدرت دلیل اثبات کننده یک گزاره، خود بهترین دلیل برای این است که شبهات مربوط به آن گزاره یا گزاره‌های متناقض با آن نادرست است.
یکی دیگر از فواید اثبات این است که آنچه متکلم در مقام ثبوت و استنباط به آن رسیده به مرحله اثبات برسد و با دلیل اثبات گردد و بدین ترتیب قابل بررسی و قضاوت برای عموم مردم و جامعه علمی قرار می‌گیرد و قابل مقایسه با ادله گزاره‌های معارض می‌گردد.

شرایط اثبات

مقام اثبات گزاره‌های اعتقادی به لحاظ متکلم، مخاطب، موضوع بحث، زمان و مکان دارای شرایطی است که بدون لحاظ این شرایط هدف از اثبات که پذیرش عقاید دینی توسط مخاطب است، تحقق نخواهد یافت. به همین دلیل در این جا به مهم‌ترین این شرایط ‌‌اشاره‌می‌شود.