همه انسان‌ها و فطریات مختص به انسان یا گروهی از انسان‌ها تقسیم کرد. به دیگر سخن، این که همه انسان‌ها دارای فطرتند، مانع از این نیست که انسان‌ها دارای فطرت‌های متفاوت باشند؛ همان طور که ممکن است همه آنها دارای فطرت مشترک باشند یا دارای فطرت مشترک و فطرت ویژه هر دو، باشند. در بحث هر یک از مصادیق فطرت باید روشن شود که این مصداق آیا از فطرت مشترک است یا مختص؟
در تفسیر فطرت دیدگاه‌ها و دلایلی مطرح شده که مجال طرح آن‌ها نیست. همچنین برای فطرت اقسامی ذکر شده، از جمله فطرت گرایشی و فطرت معرفتی. فطرت معرفتی مقصود است. منظور از این فطرت، که در آیات و احادیث ذکر شده، معرفت‌هایی است که خداوند در روح و جان همه انسان‌ها قرار داده است.^۱
فطرت معرفتی از منظر آیات و روایات مصادیق متعددی دارد که از جمله مهم‌ترین و پر تاکیدترین آنها فطرت خداشناسی است. بر اساس این متون، انسان‌ها حامل معرفتی از خداوند هستند که توسط خود خدا و در عوالم پیشین، در آنها نهاده شده و حتی دیگر معرفت‌ها نیز به گونه‌ای به این معرفت برمی‌گردد واگر این معرفت نبود، انسان‌ها رب خود را نمی‌شناختند:
اخرج من ظهر آدم ذریته الی یوم القیامه، فخرجوا کالذر، فعرفهم و أراهم نفسه، و لو لا ذلک، لم یعرف أحد ربه؛^۲خدا فرزندان آدم را تا روز قیامت، از پشت آدم بیرون آورد. آنها به صورت ذرات کوچکی بودند. آنگاه خود را به آنان نمایاند و شناساند و اگر این واقعه رخ نمی‌داد، کسی پروردگارش را نمی‌شناخت.
امام علی علیه السلام می‌فرماید:
الحمد لله الذی الهم عباده حمده و فاطرهم علی معرفة ربوبیته.^۳

در معنای آیه شریفه (الحمدلله فاطر السموات و الارض) نادان بودم و معنای «فاطر» را نمی‌فهمیدم، تا این‌که دو نفر که بر سر چاهی نزاع داشتند، نزد من آمدند. یکی از آن دو گفت: «أنا فطْرتُها» یعنی من قبل از همه و برای نخستین بار، حفر چاه را آغاز کردم.^۱ در اصطلاح فطرت به معنای داشته های غیر اکتسابی انسان، که از آغاز تولد همراه آدمی است، می‌باشد. برای مثال، وقتی گفته می‌شود معرفت قلبی خدا، معرفتی فطری است، مقصود این است که این معرفت نخستین، معرفت انسان به خدا است و حالت خلقت اوّلیه انسان، بدین گونه است که خدا را از پیش شناخته و هنگام ورود به دنیای کنونی، حامل شناخت قلبی خدا است.
از جمله خصوصیت فطرت عمومیت داشتن آن است. در احادیث، فطرت ویژگی خاصی برای برخی انسان‌ها نیست؛ بلکه همه انسان‌ها دارای فطرت هستند و این فطرت از هنگام تولد با آن‌ها همراه است. از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نقل شده است:
ما من نفس تولد الّا علی الفطرة.^۲
امام علی علیه السلام می‌فرماید:
جابل القلوب علی فطرتها.^۳
امام صادق علیه السلام در مورد عمومیت فطرت می‌فرماید:
إن الله عزوجل خلق الناس کلّهم علی الفطرة التی فطرهم علیها. ^۴
از آیه شریفه (فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا)^۵ نیز می‌توان عمومیت فطرت را استفاده کرد؛ چرا که ظهور واژه الناس، در عمومیت و اختصاص نداشتن به گروهی خاص است.^۶ بدین سان، همه انسان‌ها، هنگام تولد دارای فطرت و خلقت خاصی هستند که خداوند به آن‌ها داده است؛ با وجود این، فطرت یا امور فطری را می‌توان به فطرت مشترک میان