به نظر میرسد جمله عجیب شیخ مفید در نیاز عقل به وحی که آن را به اتفاق و اجماع امامیه نسبت میدهد ناظر به همین مقام باشد، نه کارکردهای دیگر عقل که قبلاً ذکر شد. وی مینویسد:
اتفقت الامامیه علی انّ العقل محتاج فی علمه و نتایجه الی السمع و انه غیر منفک عن سمع ینبه العاقل علی کیفیه الاستدلال، و انه لابد فی اول التکلیف و ابتدائه فی العالم من رسول؛۱امامیه اتفاق نظر دارند که عقل در دانش و نتایج خود نیازمند نقل است و عقل از نقلی که عاقل را بر چگونگی استدلال تنبیه داده و آگاه سازد، جدا نیست و [از این رو] در آغاز تکلیف در جهان نیازمند رسولیم.
قبل از شیخ مفید، شیخ صدوق نیز مشابه همین نظر را ابراز کرده است.۲
خداوند متعال در قرآن کریم حکمت را از یک سو موهبت الهی میداند و از سوی دیگر تنها خردمندان را متذکر به حکمت معرفی میکند:
یوتی الحکمة من یشاء من یوت الحکمه فقد اوتی خیراً کثیراً و ما یذکر الا اولوالالباب؛۳ [خدا] به هر کس که بخواهد حکمت میبخشد و به هر کس حکمت داده شود، به یقین، خیری فراوان داده شده است و جز خردمندان کسی متذکر نمیشود.
و امیرالمؤمنین علیه السلام در بیان وظیفه رسولان خداوند در خصوص معرفت و حکمت چنین میفرماید:
فبعث فیهم رسله و واتر الیهم أنبیائه، لیستأدوهم میثاق فطرته و یذکّروهم منسیّ نعمته و یحتجّوا علیهم بالتبلیغ و یثیروا لهم دفائن العقول.۴
1.. شیخ مفید، أوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، صص۷ _ ۸
2.. رک: شیخ صدوق، التوحید، ص۲۹۰.
3.. بقره: ۲۶۹.
4.. نهج البلاغه، خطبه اول.