13
روش‌شناسي علم کلام

مقدمه

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک علم که باید در بررسی و شناخت آن طرح شود، روش آن علم است. به عبارتی روش، موضوع و غایت یک علم اصلی‌ترین ویژگی‌های قابل مطالعه هر علم است.
بررسی و تنقیح روش علم کلام و طرح مباحث روش شناسانه درباره این علم یکی از مقدمات ضروری حوزه کلامی روش‌مند است. با وجود این، مباحثی که در کتاب‌های کلامی قدیم و جدید ذکر شده، به مباحث محتوایی و موضوعات کلامی و مقدمات محتوایی آن مربوط می‌‌شود.
البته بررسی یک علم و روش آن معمولاً در علم دیگر مطالعه می‌شود، که علم کلام تاکنون از چنین دانشی بهره‌مند نبوده است.
نیاز به مطالعه یک علم و روش آن زمانی احساس می شود که آن علم به رشد کافی رسیده و مورد توجه جامعه علمی قرار گرفته باشد.
با توجه به تأسیس مراکز و مؤسسات علمی و رشته هایی با هدف مطالعه در حوزه کلام، انتشار کتاب‌ها و مقالات متعدد در تبیین اعتقادات دینی و پاسخ به پرسش‌ها و شبهاتی که درباره دین، اسلام و تشیع تدوین مطرح شده است؛ به نظر می رسد این علم تا حدی جایگاه خود را بدست آورده و توجه دانشمندان را به خود معطوف کرده است. از این رو، زمان طرح بررسی های روش شناسانه درباره این علم فرا رسیدهاست.
هر علمی نیازمند سلسله مبانی و روش‌هایی است که در علم دیگری مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای مثال مبانی روشی فلسفه در علم منطق، مبانی روشی فقه در علم


روش‌شناسي علم کلام
12

ورود اندیشه های بیرونی، و تقابلهای نوین در عرصه مباحث فکری بیش از پیش خودنمایی می‌کند.
از این رو شایسته است امروزه که با تشکیل یک نظام شیعی در ایران، بسیاری از مردم جهان و نخبگان به شناخت فرهنگ اهل بیت علیهم السلام روی آورده اند و مخالفان نیز از روی کینه ورزی و بدخواهی برای خاموش کردن این نور الهی به شبهه افکنی و تیره سازی فضای گفتگوهای علمی امید بسته اند، اقدامی اساسی و برنامه ای روشمند وعلمی در تبیین اصول و مفاهیم پایه در مدرسه اهل بیت علیهم السلام و احیای میراث فکری ایشان در حوزه مباحث اعتقادی، تدارک‌شود.
پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام وابسته به مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، تلاشی ویژه را با هدف «تبیین روشمند مبانی ومکتب معرفتی اهل بیت علیهم السلام و نشان دادن برتری های آن بر سایر مدارس و مذاهب فکری و پاسخگوئی به شبهات آنان» آغاز نموده؛ که تدوین کتاب «روش‌شناسی علم کلام» را می‌توان از نخستین قدم‌های آن دانست. حاصل سالها تلاش محقق ارجمند حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار در این موضوع، در گروه روش‌شناسی پژوهشکده با نظارت ایشان، مورد بازخوانی و مستندسازی قرار گرفته و به تدوین آن اقدام شد. این موضوع که همزمان از سوی مؤلف محترم در انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه تدریس می‌شد، با استقبال مسئولان محترم انجمن روبرو شد و در نتیجه مقرر شد که این اثر به صورت یک پروژه مشترک به جامعه علمی عرضه ‌شود. پژوهشکده بر خود لازم می‌داند از مؤلف محترم و تمام کسانی که در ارتقای کیفی و انتشار کتاب همت نمودند، به‌ویژه انجمن کلام اسلامی قدردانی نماید. در این خصوص بایستی از مساعدت‌های ریاست محترم مؤسسه دارالحدیث حضرت آیت الله ری‌شهری یاد کنم که بی‌گمان بدون عنایت ایشان، پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام به این نقطه از شکوفایی و ثمربخشی نمی‌رسید.
باش تا صبـح دولـتـش بدمـدکاین هنوز از نتایج سحر است
رییس پژوهشکده کلام اهلبیت علیهم السلام
محمد تقی سبحانی

  • نام منبع :
    روش‌شناسي علم کلام
    پدیدآورنده :
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 196874
صفحه از 235
پرینت  ارسال به