جاثلیق گفت: مگر می‌توانم آنچه انجیل فرموده ردّ کنم؟ بخدا قسم بر خلاف میل باطنی‌ام آن را قبول خواهم کرد.
امام فرمود: اکنون، هر چه می‌خواهی سؤال کن و جوابت را بگیر.
پرسید: در باره نبوّت عیسی و کتابش چه عقیده داری؟ آیا منکر آن دو هستی؟
امام علیه السلام فرمود: من به نبوّت عیسی و کتابش و به آنچه امّتش را بدان بشارت داده و حواریّون نیز آن را قبول کرده‌اند ایمان دارم و به عیسایی که به نبوّت محمّد صلی الله علیه و آله و کتاب او ایمان نداشته و امّت خود را به او بشارت نداده؛ کافرم.
جاثلیق گفت: مگر هر حکمی نیاز به دو شاهد عادل ندارد؟ امام فرمود: آری، او گفت: پس دو گواه عادل از غیر همدینان خود که مسیحیان نیز او را قبول داشته باشند معرّفی فرما و از ما نیز از غیر هم‌دینانت دو شاهد عادل بخواه. امام فرمود: اکنون کلام به انصاف راندی، آیا فردی که نزد حضرت مسیح دارای مقام و منزلتی بود قبول داری؟
جاثلیق گفت: این شخص عادل کیست؛ نامش را بگو؟ امام فرمود: نظرت در باره یوحنّا دیلمی چیست؟ جاثلیق گفت: به به!! نام محبوب‌ترین شخص نزد مسیح را بردی! امام فرمود: تو را سوگند می‌دهم آیا در انجیل نیامده که یوحنّا گفت: مسیح مرا به کیش محمّد عربی آگاه نمود و بشارت داد که بعد از او خواهم آمد و من نیز به حواریّون مژده دادم و آنان به او ایمان آوردند؟
جاثلیق گفت: بله، یوحنّا از قول حضرت مسیح این طور نقل کرده و نبوّت مردی را بشارت داده و هم به أهل بیت و وصیّ او مژده داده، ولی معیّن نکرده که این ماجرا چه وقت اتّفاق خواهد افتاد و ایشان را برای ما معرّفی نکرده است تا ایشان را بشناسیم.
امام فرمود: اگر فردی که بتواند انجیل بخواند را در این‌جا حاضر کنم و مطالب مربوط به محمّد و أهل بیت و امّت او را برایت تلاوت کند آیا ایمان می‌آوری؟ جاثلیق گفت: سخن نیکی است، آن حضرت نیز ضمن احضار نسطاس رومی او را فرمود: سفر سوم انجیل را تا چه حدّی در حفظ داری؟ گفت: به تمام و کمال آن را حفظ می‌باشم، سپس رو به رأس الجالوت نموده و فرمود: آیا انجیل خوانده‌ای؟ گفت: آری، امام فرمود: من سفر سوم را می‌خوانم، اگر در آن‌جا مطلبی در باره محمّد و أهل بیت او و امّتش بود، شهادت

شروع می‌کند. یعنی هر چند مبنای اساسی رد مکاتب و اندیشه‌های معارض در گرو استفاده از براهین و ادله عقلی و نقلی است، در عین حال، گاهی لازم است تا پاسخ‌گو از یک سری فنون استفاده کند تا مخاطب را به مرحله‌ای سوق دهد که بیان دلایل مثمر ثمر باشد. یکی از این فنون و روش‌ها همراهی ابتدایی و ظاهری با شبهه کننده است، پاسخ‌گو در ابتدا به مخاطب می‌فهماند که ادعای او را فرض می‌کند و با او همراه است. در ادامه به او نشان می دهد که پذیرش ادعای او چه نتایج غیرقابل قبولی به همراه دارد و به این شیوه حرف او را ابطال می‌کند. البته این روش و حرکت گام به گام باید با هوشمندی و دقت کامل انجام شود تا نتایج عکس به همراه نداشته باشد. استفاده از مسلمات و مقبولات طرف مقابل در واقع نوعی مماشات با مخاطب است. موارد متعددی از این روش در قرآن و روایات دیده می‌شود. نمونه بارز این روش را حضرت ابراهیم علیه السلام در برابر ستاره پرستان، ماه پرستان و خورشید پرستان بکار برد و با عبارت «هذا ربی» با آنها همراهی کرد ولی زمانی که غروب بر این‌ها عارض شد، بر باطل بودن عقیده آنها استدلال کرد و غروب کردن را در شأن «رب» ندانست.

روش استفاده از مبانی طرف مقابل

در رد اندیشه‌های مخالف، گاهی شرایط اقتضا می‌کند که از مطالب مورد قبول وی نیز استفاده کرد. این روش باعث می‌شود هم زودتر نتیجه گرفت و هم راه انکار را از وی سلب کرد. امام رضا علیه السلام در رد اندیشه‌های مسیحیان و یهودیان و... از این روش به صورت فراوان استفاده کردند. ایشان با مسیحیان از راه تورات و انجیل و با یهودیان از راه تورات وارد گفتگو می‌شدند و از این راه نتیجه مورد نظرشان را بدست می‌آوردند. مثلاً جاثلیق در مناظره با حضرت امام رضا علیه السلام به مأمون می‌گوید چگونه با کسی بحث کنم که به کتابی استدلال می‌کند که من آن را قبول ندارم و به گفتار پیامبری احتجاج می‌کند که من به او ایمان ندارم؟
امام علیه السلام فرمود: ای مرد مسیحی، اگر از انجیل برایت دلیل بیاورم آیا می‌پذیری؟