فصل اول: روش‌شناسی تبیین
این فصل به روش‌های تبیین آموزه‌های اعتقادی اختصاص دارد. اما قبل از هر چیز لازم است ابتدا مفهوم تبیین، هدف و فوائد تبیین، و شرایط تبیین از لحاظ مختلف مورد بحث قرار گیرد.
مفهوم تبیین
تبیین از ماده بین است. بین در لغت به معنای آشکار شدن، واضح شدن و کشف شدن است.۱ مقصود از تبیین در علم کلام این است که متکلم آموزه استنباط شده را به زبان مخاطبین توضیح دهد و آن را برای مخاطب روشن کند و ابهامی برای وی از جهت خود مسأله باقی نماند چه مخاطب آن را بپذیرد چه نپذیرد. به دیگر سخن وظیفه متکلم در مقام تبیین این است که مدعای خود را به خوبی بیان کند و مقصود را به طرف مقابل برساند قطع نظر از این که مخاطب مدعا را بپذیرد یا آن را انکار نماید. البته باید توجه داشت که تبیین صرفاً توصیف نیست بلکه تبیین علاوه بر توصیف، به مبانی، لوازم و پیامدهای آن نیز نظر دارد. در تبیین، تجزیه و تحلیل مفاد گزاره انجام میشود در حالی که در توصیف، کاری به تجزیه و تحلیل گزاره ندارد. در برخی از مسائل، گاه بیان مدعا و تقریر مفردات و مؤلفه‌های آن به تنهایی در تبیین کفایت می‌کند. ولی همه مسائل از این وضعیت برخوردار نیستند؛ بلکه گاه تبیین مسأله در گرو بیان مبانی و لوازم آن است. گاه
