کتاب "میراث تفسیری شیعه سده دوم و سوم" تألیف حجت الاسلام علی شاه علیزاده، از آثار پژوهشگاه قرآن و حدیث منتشر شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث، بازیابی و بازسازی تراث تفسیری - قرآنی سده های نخستین اسلامی از میان منابع کهن به جای مانده می تواند به شناساندن رویکردها، جریان ها، باورها، نگاشته های ناپیدا و سخنان ناگفته این دوره تأثیرگذار یاری رساند.
میراث تفسیری، مجموعه متون روایی مرتبط با تفسیر و دانش های قرآنی است که در سه قرن آغازین حضور امامان علیهم السلام تدوین یافته است.
دوران حضور با همۀ فراز و نشیبش، عرصه ای برای انتقال علوم وحیانی از امامان معصوم علیهم السلام به شاگردان و اصحاب آنان بود و زمینه ای مناسب برای تدوین کتاب ها و اصول روایی نخستین گردید.
در این میان، تألیف کتاب های روایی تفسیری و مرتبط با دانش های قرآنی، بخش در خور اعتنایی بود که سوگمندانه بیشتر آنها در حوادث روزگار مفقود گردید.
هدف از بازیابی و بازسازی این مجموعه، کمک به بازنگاری تاریخ تفسیر امامیه و نشان دادن تلاش های امامان علیهم السلام و شاگردان ایشان در گره گشایی از مسائل قرآنی است.
میراث قرآنی شیعه در قرن های نخستین، به سبب نزدیكی به عصر نزول قرآن، در بر دارنده اطلاعاتی كارآمد و راه گشا در دانش های قرآنی و تفسیر است كه با بازیابی آنها امكان بهره مندی حداكثری از آنها فراهم می شود.
در جلد نخست کتاب پیش رو که به سده دوم اختصاص دارد بخش عمده میراث قرآنی - تفسیری مفقود مفسران و قرآن پژوهان همچون؛ محمد بن علی حلبی، عبد الرحمان بن کثیر، عیسی بن داوود، وُهَیب بن حفص، منخّل بن جمیل، حصین بن مُخارق، هشام بن سالم و علی بن حسّان هاشمی می پردازد.
در جلد دوم کتاب نیز که به سده سوم اختصاص دارد بخش عمده میراث قرآنی - تفسیری مفسران و قرآن پژوهانی همچون؛ حسن بن علی بطائنی، حسن بن محبوب و علی بن مهزیار می پردازد.
با تدوین کتاب حاضر، بیشتر روایات ناظر این راویان در دسترس قرآن پژوهان قرار می گیرد.
با توجه به این رویکرد، پژوهش حاضر در دو جلد و ۱۱ عنوان و ۴۸ فصل سامان یافته است که به قرار زیر می باشد:
جلد اول: میراث تفسیری شیعه؛ سده دوم
میراث قرآنی محمد بن علی بن ابی شعبه حلبی
فصل اول: شناخت نامه
فصل دوم: طرق دستیابی به تفسیر حلبی و منابع بازیابی
فصل سوم: بازیابی تفسیر محمد حلبی
فصل چهارم: تحلیل سندی اثر
فصل پنجم: تحلیل گونه شناسی احادیث تفسیر محمد حلبی
میراث قرآنی عبدالرحمن بن کثیر هاشمی
فصل اول: شناخت نامه
فصل دوم: طرق کتاب فضل انا انزلناه
فصل سوم: میراث قرآنی عبدالرحمن
میراث قرآنی عیسی بن داوود نجار
فصل اول: شناخت نامه
فصل دوم: طرق کتاب تفسیر عیسی بن داود
فصل سوم: تفسیر عیسی بن داود نجار
فصل چهارم: آمار تحلیل اثر
میراث تفسیری وهیب بن حفص
فصل اول: شناخت نامه
فصل دوم: طرق روایات وهیب بن حفص
فصل سوم: تفسیر وهیب بن حفص
فصل چهارم: آمار تحلیل اثر
میراث تفسیری منخل بم جمیل
فصل اول: شناخت نامه
فصل دوم: طرق کتاب تفسیر منخل
فصل سوم: تفسیر منخل بن جمیل
فصل چهارم: آمار تحلیل اثر
میراث تفسیری حصین بن مخارق
فصل اول: شناخت نامه
فصل دوم: طرق آثار قرآنی حصین بن مخارق
فصل سوم: تفسیر حصین بن مخارق
فصل چهارم: آمار تحلیل اثر
میراث قرآنی هشام بن سالم جوالیقی
فصل اول: شناخت نامه
فصل دوم: طرق تفسیر هشام بن سالم
فصل سوم: تفسیر هشام بن سالم
فصل چهارم: آمار تحلیل اثر
میراث قرآنی علی بن حسان بن کثیر هاشمی
فصل اول: شناخت نامه
فصل دوم: طرق کتاب تفسیر الباطن
فصل سوم: تفسیر علی بن حسان
فصل چهارم: گزارش تحلیلی از تفسیر الباطنی
جلد دوم: میراث تفسیری شیعه؛ سده سوم
میراث قرآنی حسن بن علی بن ابی حمزه بطائنی
فصل اول: شناخت نامه
فصل دوم: بازیابی روایات قرآنی- تفسری
فصل سوم: کتاب فضائل القرآن، حسن بن علی بن ابی حمزه بطائنی
فصل چهارم: کتاب التفسیر، حسن بن علی بطائنی
فصل پنجم: تفسیر نعمانی
فصل ششم: گزارش تحلیلی آثار حسن بن علی بطائنی
میراث قرآنی حسن بن محبوب
فصل اول: شناخت نامه
فصل دوم: طرق تفسیر ابن محبوب
فصل سوم: تفسیر حسن بن محبوب
فصل چهارم: آمار و تحلیل اثر
میراث قرآنی علی بن مهزیار اهوازی
فصل اول: شناخت نامه
فصل دوم: طرق روایات تفسری علی بن مهزیار
فصل سوم: روایات تفسیری
فصل چهارم: کتاب التفسیر، حسن بن علی بطائنی
فصل پنجم: تفسیر نعمانی
فصل ششم: گزارش تحلیلی آثار حسن بن علی بطائنی
کتاب "میراث تفسیری شیعه؛ سده دوم و سوم" تألیف حجت الاسلام علی شاه علیزاده ، به زبان فارسی در قطع وزیری و جلد اول ۳۵۸ صفحه و جلد دوم ۳۴۴ صفحه به نگارش درآمده است و در ۱۴۰۲ با همکاریانتشارات دارالحدیث منتشر شده است.
