359
شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج1

متنى كه بدون نظارت معصوم گردآورى شده، حتما تحريف شده است. اهتمام و حساسيت فوق‏العاده مسلمانان به قرآن، وجود شمار بسيارى حافظ قرآن و صحيفه‏هايى در سراسر ممالك اسلامى كه قرآن در آنها مكتوب بود از عواملى اند كه راه را بر هرگونه افزايش، كاهش و تغيير در قرآن مى‏بندند. ۱

دوم. وجود مصحف امير مؤمنان عليه السلام‏

مقصود از مصحف حضرت امير عليه السلام قرآنى است كه آن حضرت بنا به دستور پيامبر صلى اللَّه عليه و آله بلافاصله پس از رحلت ايشان فراهم ساخت و پس از آن كه هنگام ارائه مورد بى‏مهرى قرار گرفت، براى هميشه از ديده‏ها پنهان ماند و به عنوان ميراث علمى امامان عليهم السلام دست به دست گشت و طبق برخى روايات، اكنون در دست امام زمان عليه السلام است. ۲
محدّث نورى معتقد است وجود مصحف حضرت امير عليه السلام نشانه‏اى از راهيافت تحريف در مصحف كنونى است ؛ ۳ زيرا اگر آن مصحف بر مصحف كنونى فزونى نداشت، وجهى براى عدم پذيرش آن از سوى صحابه به نظر نمى‏رسيد.

نقد دليل‏

با توجه به شواهد مختلف تاريخى و روايى كه در منابع فريقين آمده‏اند ، در باره وجود مصحف حضرت امير عليه السلام نمى‏توان ترديدى روا داشت؛ ۴ به عنوان نمونه ، ابن نديم ، ورّاق سده چهارم ، نقل مى‏كند كه على عليه السلام هنگام وفات پيامبر صلى اللَّه عليه و آله با ديدن شومى مردم سوگند ياد كرد كه هرگز ردايش را بر دوش نخواهد گذاشت، مگر آن كه

1.ر.ك: دائرة المعارف قرآن كريم : ج ۶ ص ۳۲۹ .

2.الكافى : ج ۸ ص ۱۸ ؛ بحار الأنوار : ج ۳۱ ص ۲۰۵ ؛ شرح اصول كافى : ج ۱۱ ص ۲۳۶.

3.البيان : ص‏۲۲۳.

4.البيان : ص ۲۲۳ .


شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج1
358

عثمان و بدون نظارت وصىّ پيامبر صلى اللَّه عليه و آله از اساس مردود است ؛ چرا كه قرآن در زمان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله كتابت و دست‏كم به صورت صحف يعنى مجموعه‏هاى پراكنده تدوين شد و مرحله جمع و تدوين در زمان ابوبكر و مرحله توحيد مصاحف در دوره عثمان نيز با نظارت تقريرى امام على عليه السلام همراه بود. توضيح اين كه به گفته سيوطى و ديگر مورّخان و پژوهشيان قرآنى ، همه قرآن در زمان پيامبر خدا نوشته شده ، ولى در يك جا گردآورى نشده بود. ۱ قرآن‏پژوهان و دانشمندان شيعه در اين باره بسيار نوشته و ادلّه موضوع را آورده‏اند. ۲ كار عثمان ، عبارت بود از الغاى قرائت‏هايى كه از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله اخذ نشده بود ، يكدست كردن مصحف و نيز اكتفا به متن آيات با حذف تأويل و تفسير متن قرآن، بدون آن كه موجب تحريف در الفاظ آيات شود. ۳ همين كار را نيز نمى‏توان بيرون از نظارت امير المؤمنين عليه السلام پنداشت ؛ زيرا هر چند امام على عليه السلام رياست گروه گردآورى و يكدست‏سازى را بر عهده نداشت ، اما شاهد و ناظر ماجرا بود و هيچ اعتراضى از ايشان ثبت نشده است. امامانِ اهل بيت نيز همگى به قرآن موجود ، پايبند و حجّيت آن را پذيرفته بودند ۴ و آن را در سخنان و احتجاجات و ادعيه و نمازهاى خويش عيناً استفاده مى‏كردند . بنا بر اين، نظارت تقريرى امامان معصوم عليهم السلام را نمى‏توان انكار كرد.
به فرض قبول صغرا، كبراى قياس نادرست است ؛ زيرا نمى‏توان ثابت كرد هر

1.الإتقان فى علوم القرآن : ج ۱ ص ۱۶۰ .

2.براى نمونه ر.ك: الذخيرة فى علم الكلام : ص ۳۶۴ - ۳۶۵ ؛ مثالب النواصب(نسخه خطى سپهسالار) : ورق ۴۷۱ ؛ اجوبة مسائل جاراللَّه : ص ۲۵؛ حقائق هامة حول القرآن الكريم : ص‏۲۰ - ۵۰؛ البيان : ص ۲۳۹ - ۲۵۷ .

3.البيان : ص ۲۵۷ - ۲۵۸ ؛ دائرة المعارف قرآن كريم : ج ۶ ص ۳۱۰ .

4.از جمله ، امام حسين عليه السلام ، وقتى در نزد ايشان سخن از تصرّف عثمان در كلمات و آيات و سوره‏ها به ميان آمد ، بر آشفت و آن را انكار كرد . اين گزارش را ابن شهرآشوب ، از كتاب التحريش ، چنين نقل كرده است : قيلَ للحسين بن على عليه السلام : إنّ نعثلاً زاد فى القرآن ونقص منه باباً و ... ، فقال الحسين : «أنا مؤمن لا نقصت كما لا زيدت» فاستحيا (مثالب النواصب ، ابن شهرآشوب : ص ۲۶۵) .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج1
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 123540
صفحه از 500
پرینت  ارسال به