خليفه دوم مدّعى بود كه آيه رجم ، در دوران پيامبر صلى اللَّه عليه و آله به عنوان آيه‏اى از قرآن تلاوت مى‏شده و او بر افزودن آن به قرآن اصرار داشت. بر اساس روايتى ، عمر اعلام كرد كه اگر نگران ملامت مردم نبود، آيه رجم را به قرآن مى‏افزود. ^۱مكتوب و عمومى بودن قرآن به گونه‏اى كه خليفه‏اى همچون عمر با همه انگيزه و اصرارش، در مقابل نظارت عمومى، حتّى از افزودن يك آيه بر قرآن نيز خود را درمانده مى‏بيند، نشان‏دهنده فضاى فرهنگى فراگير در سرزمين وحى است؛ فضايى كه اساساً امكان هرگونه كاهش يا افزايش را در باره قرآن ، منتفى مى‏سازد.
همچنين زمانى كه عثمان به كتابت قرآن و هماهنگ كردن مصاحف پرداخت، شمارى از طرفداران حكومت كوشيدند «واو» اوّل در (وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنفِقُونَهَا فِى سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ ؛ آنان كه طلا و نقره را مى‏اندوزند و آن را در راه خدا انفاق نمى‏نمايند ، به عذابى دردناك بشارتشان ده) را حذف كنند . با اين كار ، آنان مى‏خواستند اين فقره آيه ، وصف اَحبار و رُهبانى باشد كه در فقره پيش ، از آنان ياد شده است ، نه جمله‏اى مستأنفه كه در مقام نكوهش انباشتن طلا و نقره از همه، اعم از كافر و مسلمان است و در نتيجه با حذف «واو»، آيه در خصوص انباشتن ثروت توسط حاكمان اسلامى و وعده عذاب الهى بر ايشان ساكت باشد . اما صحابى بزرگ پيامبر صلى اللَّه عليه و آله، ابىّ بن كعب به شدت مخالفت كرد و با مخالفت او نتوانستند واو را حذف كنند. ^۲ روشن است كه ابىّ بن كعب ، تنها در سايه عمومى بودن نصوص قرآن و با حمايت افكار عمومى مسلمانان مى‏توانست مانع از اين اقدام خليفه مقتدر شود .

دوم. تواتر

تواتر نقل قرآن ، از مهم‏ترين ادلّه سلامت قرآن از تحريف و بدين معناست كه در

لحاظ محتوا و هم قالبِ ظاهر ، آنان را به شدّت ، مجذوب كرده بود - با شور و عشق ، همّت بگمارند. بدين سان مسلمانان در آغاز، به فرمان پيامبر براى صيانت قرآن، از حافظه خويش كمك گرفتند. اما پيامبر بدين كار بسنده نكرد و افرادى را نيز كه نوشتن مى‏دانستند و «كاتبان وحى» خوانده مى‏شوند، مأمور نگارش قرآن كرد . بدين رو، اهتمام فوق‏العاده پيامبر اكرم و مسلمانان به كتابت، حفظ و قرائت قرآن را مى‏توان از روشن‏ترين نشانه‏هاى سلامت قرآن از تحريف دانست. ^۱ پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله پس از دريافت وحى ، بدون فوت وقت، كاتبان را فرا مى‏خواند و آيات نازل شده ، به دست آنان نگاشته مى‏شدند . از اين رو، مى‏توان به يقين مدّعى شد كه قرآن كريم در پايان عصر پيامبر، مجموعه‏اى مدوّن و مكتوب - به همان شكل فعلى - بوده است ، نه پراكنده و شفاهى . ^۲
پس از رواج كتابت، كار حفظ قرآن نيز همچنان ادامه يافت و آن حضرت افزون بر تشويق مسلمانان به كتابت قرآن ، آنان را به حفظ نيز ترغيب مى‏كرد و خود به تفسير و تبيين آيات مى‏پرداخت. صاحب‏نظرانى كه در زمينه تاريخ قرآن به تحقيق پرداخته‏اند، اذعان دارند كه حفظ قرآن در ميان مسلمانان رواج بسيارى داشته است. جاذبه درونى قرآن و تشويق پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله به امر حفظ ، از مهم‏ترين عوامل اهتمام مسلمانان به حفظ شمرده شده‏اند. ^۳ از جمله شواهد كثرت حافظان قرآن در ميان مسلمانان ، شهادت جمع كثيرى از آنان در جنگ ردّه در دوران خليفه اوّل است. ^۴ برخى شمار آنان را تا هفتصد تن نقل كرده‏اند و حتى علت روى آوردن به تدوين قرآن را كشته شدن چنين شمارى از حافظان قرآن دانسته‏اند. ^۵