اين كاربرد را هميشگى دانسته، نه غالبى. ^۱ راغب، تصريح مى‏كند كه در آيات : (إِنَّآ أَنزَلْنَهُ فِى لَيْلَةٍ مُّبَرَكَةٍ ؛ ^۲ ما آن را در شبى فرخنده فرو فرستاديم) و (شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِى أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْءَانُ ؛ ^۳ ماه رمضان كه در آن قرآن فرو فرستاده شده است) و (إِنَّآ أَنزَلْنَهُ فِى لَيْلَةِ الْقَدْرِ ؛ ^۴ ما آن را در شب قدر فرو فرستاديم) ، تعبير «انزال» آمده و نه «تنزيل»؛ زيرا بر اساس روايات، قرآن، يكباره به آسمان دنيا و سپس به تدريج بر پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نازل شده است. تفاوت ميان انزال و تنزيل را قرآن‏پژوهان و لغويانى ديگر همانند: زمخشرى، ^۵ابوالبقاء، ^۶ طبْرِسى، ^۷ زركشى ^۸ و علامه طباطبايى ^۹پذيرفته‏اند. علامه طباطبايى از اين رأى، همراه ديگر شواهد، براى اثبات نزول دفعى حقيقت قرآن بر قلب پيامبر صلى اللَّه عليه و آله در شب قدر، سود جسته است. ^۱۰
سه. بنا بر روايات، جبرئيل عليه السلام در روزى كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله مبعوث شد، وضو و نماز را به او آموخت و پيامبر صلى اللَّه عليه و آله در همان روز، نماز گزارد. ^۱۱ از سويى ديگر، از پيامبر، نقل است كه نماز بدون فاتحة الكتاب، روا نيست. ^۱۲ هيچ روايتى نيز در دست نيست كه از اقامه نمازى بدون سوره حمد در اسلام گزارش كرده باشد. از جمع اين روايات بر مى‏آيد كه سوره حمد در ماه رجب نخستين سال بعثت نازل شده است. اين را نيز

نَزَلَ القُرآنُ جُملَةً واحِدَةً فى شَهرِ رَمَضانَ فى لَيلَةِ القَدرِ فَجُعِلَ فى بَيتِ العِزَّةِ ثمّ اُنزِلَ عَلى النَّبِىّ صلى اللَّه عليه و آله فى عِشرينَ سَنَةً جَوابَ كَلامِ النّاسِ . ^۱
قرآن به يكباره در شب قدر ماه رمضان فرود آمد و در بيت العزّه قرار گرفت ، و بعد ، در طول بيست سال به در جواب درخواست مردم به پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نازل شد .

د - ادلّه و شواهد عقلى‏

يك. بعثت پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله بنا بر رأى مشهور اماميه ^۲ و برخى روايات اهل سنّت، ^۳ در ۲۷ رجب رخ داده است. . ^۴ از سويى ديگر، مفسّران و صاحب‏نظران فريقين بر هم‏زمانى بعثت و آغاز نزول، متفق اند، ^۵ بنا بر اين، نزول قرآن در ماه رمضان - كه آيات و روايات بدان اشاره دارند - ، نزول دفعى همه قرآن است، نه آغاز نزول تدريجى؛ زيرا نزول تدريجى از ماه رجب آغاز شده است.
دو. در آياتى كه سخن از نزول قرآن در ماه رمضان رفته، تعبير «انزال» آمده و اين تعبير، حكايت از نزول دفعى دارد. توضيح، آن كه برخى قرآن پژوهانْ مانند راغب اصفهانى (م ۴۲۵ق) گفته‏اند كه «تنزيل» از باب تفعيل، غالباً بر نزول تدريجى دلالت مى‏كند؛ اما «إنزال» از باب افعال، اعم از آن است و هم بر اين معنا و هم بر نزول دفعى دلالت دارد. ^۶فخر رازى (م ۶۰۶ق) نيز با او هم‏رأى است، جز آن كه