147
شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج1

۲ / ۳

حكمت نزول تدريجى قرآن‏

قرآن‏

(و قرآنى بخش بخش ، نازل كرديم تا آن را به درنگ ، بر مردم بخوانى ، و آن را به تدريج ، نازل كرديم)

(و كسانى كه كافر شدند ، گفتند : «چرا قرآن ، يك‏جا بر او نازل نشده است ؟». اين گونه [آن را به تدريج ، نازل كرديم‏] تا قلبت را به وسيله آن ، استوار گردانيم ، و آن را به آرامى بر تو خوانديم)

حديث‏

۱۲۰.امام باقر عليه السلام : هيچ كس مدارا كننده‏تر از خداوند عزّ وجلّ نيست . از مداراگرىِ خداوند عزّ وجلّ است كه مردم را [به تدريج‏] از وضعيتى به وضعيتى ديگر بُرد ، و اگر يكباره [احكام و تكاليف را] بر آنان بار مى‏كرد ، از بين مى‏رفتند .

۱۲۱.الكافى - به نقل از يكى از شيعيان ، بدون ذكر نام معصوم عليه السلام - : خداوند عزّ وجلّ هر گاه مى‏خواست وظيفه‏اى را [بر مردم‏] مقرّر كند ، آن را اندك اندك ، فرو مى‏فرستاد تا مردم ، خود را با آن ، سازگار كنند و به فرمان خداوند عزّ وجلّ يا نهى او در آن مورد ، خو بگيرند . اين رفتار مدبّرانه خداوند با آنان ، تأثير بيشترى در پذيرفتن آن [تكليف و وظيفه‏] داشت ، و كمتر موجب گريز و رميدن آنها از آن مى‏شد .


شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج1
146

۲ / ۳

حِكمَةُ نُزولِ القُرآنِ تَدريجاً

الكتاب‏

(وَ قُرْءَانًا فَرَقْنَهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَى‏ مُكْثٍ وَ نَزَّلْنَهُ تَنزِيلاً ). ۱

(وَ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْءَانُ جُمْلَةً وَ حِدَةً كَذَ لِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ وَ رَتَّلْنَهُ تَرْتِيلاً). ۲

الحديث‏

۱۲۰.الإمام الباقر عليه السلام : لَيسَ أحَدٌ أرفَقَ مِنَ اللَّهِ عزّ وجلّ ، فَمِن رِفقِهِ تَبارَكَ وتَعالى‏ أنَّهُ نَقَلَهُم مِن خَصلَةٍ إلى‏ خَصلَةٍ ، ولَو حَمَلَ عَلَيهِم جُملَةً لَهَلَكوا. ۳

۱۲۱.الكافي عن بعض أصحابنا مُرسَلاً : إنَّ اللَّهَ عزّ وجلّ إذا أرادَ أن يَفتَرِضَ فَريضَةً أنزَلَها شَيئاً بَعدَ شَي‏ءٍ حَتّى‏ يُوَطِّنَ النّاسُ أنفُسَهُم عَلَيها ، ويَسكُنوا إلى‏ أمرِ اللَّهِ عزّ وجلّ ونَهيِهِ فيها ، وكانَ ذلِكَ مِن فِعلِ اللَّهِ عزّ وجلّ عَلى‏ وَجهِ التَّدبيرِ فيهِم أصوَبَ وأقرَبَ لَهُم إلَى الأَخذِ بِها وأقَلَّ لِنِفارِهِم مِنها ۴. ۵

1.الإسراء : ۱۰۶.

2.الفرقان : ۳۲.

3.الكافي : ج ۶ ص ۳۹۵ ح ۳ ، تهذيب الأحكام : ج ۹ ص ۱۰۲ ح ۴۴۳ كلاهما عن زرارة.

4.هذه الرواية هي حول النزول التدريجي لحرمة الخمر ، علماً إنّها لم تسند إلى الإمام عليه السلام .

5.الكافي : ج ۶ ص ۴۰۷ ح ۲ ، فقه القرآن للراوندي : ج ۲ ص ۲۸۳ عن عليّ بن يقطين عن الإمام الكاظم عليه السلام ، وسائل الشيعة : ج ۲۵ ص ۳۰۲ ح ۳۱۹۵۹ .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج1
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 123515
صفحه از 500
پرینت  ارسال به