311
شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج1

كه خود ، دو سوره به حساب مى‏آيد. ۱ روشن است كه اين گونه آراى شاذ، به دليل مخالف بودنشان با ادلّه متقن نزاهت قرآن از تحريف و همچنين ناسازگارى با اجماع مسلمانان، جايگاه و اعتبارى ندارند.
برخى معتقدند كه به اقتضاى تحقيق در روايات پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام و بر پايه آنچه در مصحف شريف آمده ، اين سوره‏ها از يكديگر مستقل اند و روايات پيش‏گفته ، يا سندشان ضعيف است و يا ناظر به مسئله فقهىِ لزوم جمع ميان دو سوره ضحى و اَ لَم نشرح (شرح / انشراح) و نيز دو سوره فيل و ايلاف در قرائت نماز فريضه اند . ۲ گفتنى است كه قول اخير ، سخن اغلب فقيهان متأخّر است . ۳

1.الدرّ المنثور : ج‏۱ ص‏۳۰۷.

2.ر . ك : ص ۳۱۳ (فصل چهارم : نگاه داشتن قرآن از تحريف) .

3.ر . ك : الحدائق الناضرة : ج ۸ ص ۲۰۲ - ۲۰۷ ، مفتاح الكرامة : ج ۷ ص ۱۸۹ - ۱۹۶ .


شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج1
310

شمار سوره‏هاى قرآن‏

در باره تعداد سوره‏هاى قرآن نيز اختلاف است. طَبْرِسى و ديگران نقل كرده‏اند كه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود :
جَميعُ سُوَرِ القُرآنِ مِئَةٌ وأربَعَ عَشرَةَ سورَةً . ۱
مجموع سوره‏هاى قرآن ، يكصد و چهارده سوره است .

مفسّران اهل سنّت ، اقوال متعددى نقل كرده‏اند : سيوطى مى‏گويد: ۸۵ سوره قرآن مكى و ۲۸ سوره مدنى است. ۲ برخى ديگر از ابن مسعود نقل كرده‏اند كه سوره‏هاى قرآن ۱۱۲ تاست. از زيد بن ثابت نقل شده كه سوره‏ها ۱۱۴تاست و قول اكثر صحابه همين است. ۳
اختلاف در شمارگان سوره‏هاى قرآن ، دو سبب دارد: نخست آن كه برخى قرآن‏پژوهان، سوره توبه (برائت) را جزئى از انفال شمرده‏اند، ۴ چنان كه به گفته علامه طباطبايى، امامان اهل بيت عليهم السلام برائت را سوره‏اى مستقل نمى‏دانند؛ ۵ بلكه آن را آياتى از سوره انفال مى‏شمارند . ۶ همچنين بر پايه برخى روايات ، سوره‏هاى ضحى و اَ لَم نشرح ، يك سوره و نيز سوره‏هاى فيل و ايلاف ، يك سوره به شمار مى‏آيند. ۷ سبب دوم ، آن است كه بر پايه برخى اقوال شاذ ، مُعَوَّذَتيْن (سوره‏هاى فلق و ناس) از سُوَر قرآن به شمار نمى‏آيند ۸ يا برخى، سوره‏اى موسوم به «قنوت» را بر مى‏شمارند

1.ر . ك : ص ۳۰۲ ح ۲۳۷ .

2.الدرّ المنثور : ج‏۶ ص‏۴۲۲.

3.روح البيان : ج‏۱۰ ص‏۵۴۶ .

4.روح البيان : ج‏۱۰ ص‏۵۴۶؛ مقتنيات الدرر : ج‏۱۲ ص‏۲۶۸.

5.الميزان فى تفسير القرآن : ج‏۱۳ ص‏۲۳۲ . نيز ، ر . ك: الكشاف : ج‏۲ ص‏۱۷۱.

6.الميزان فى تفسير القرآن: ج ۱۳ ص‏۲۳۱ . ر . ك: تفسير نور الثقلين : ج‏۲ ص‏۱۷۶.

7.التبيان فى تفسير القرآن : ج‏۱۰ ص‏۳۷۱؛ تفسير نورالثقلين : ج‏۵ ص‏۶۰۲ ، ۶۶۹؛ الميزان فى تفسير القرآن : ج‏۱۳ ص‏۲۳۱ - ۲۳۲.

8.الدرّ المنثور : ج‏۶ ص‏۴۱۶؛ روح البيان : ج‏۱۰ ص‏۵۴۶؛ مقتنيات الدرر : ج‏۱۲ ص‏۲۶۸.

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج1
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 123778
صفحه از 500
پرینت  ارسال به