۳‏. بهره‏گيرى از بركت نام خدا در آغاز هر كار

در تفسیر منسوب به امام عسکرى علیه السلام از امیر مؤمنان علیه السلام روایت شده که در توضیح (بِسْمِ ٱللّٰهِ ٱلْرَّحْمٰنِ ٱلرَّحِیمِ) فرموده است:

۰.إنَّ العَبدَ إذا أرادَ أن یَقرَأَ أو یَعمَلَ عَمَلاً وَ یَقولُ: «بِسمِ اللّٰهِ» أی بِهٰذَا الاِسمِ أعمَلُ هٰذَا العَمَلَ، فَكُلُّ أمرٍ یَعمَلُهُ یَبدَاُ فیهِ بِـ (بِسْمِ ٱللّٰهِ ٱلْرَّحْمٰنِ ٱلرَّحِیمِ) فَإِنَّهُ یُبارَکُ لَهُ فیهِ.^۱

۰.بنده هر گاه بخواهد بخواند^۲ یا کارى انجام دهد و «بسم اللّٰه‏» بگوید، معنایش این است که: من با این نام، این کار را انجام مى‏دهم. پس هر کارى را که انجام مى‏دهد و آن را با (بِسْمِ ٱللّٰهِ ٱلْرَّحْمٰنِ ٱلرَّحِیمِ) آغاز می‏کند، در آن کار به او برکت داده مى‏شود.

گفتنى است که در این احادیث، براى تبیین «بسمله»، آثار و لوازم بهره‏گیرى از نام خداى سبحان در آغاز کارها بیان شده است. به سخن دیگر، تفاسیر یاد شده، تفسیر به لازم اند و از این رو، تعارضى با هم ندارند.

ولى شیخ کلینى، روایتى به سند معتبر از عبد اللّٰه‏ بن‏ سنان نقل کرده که تبیینى متفاوت با آنچه بِدان اشاره شد، دست مى‏دهد. او مى‏گوید: از امام صادق علیه السلام در باره تفسیر (بِسْمِ ٱللّٰهِ ٱلْرَّحْمٰنِ ٱلرَّحِیمِ) پرسیدم. ایشان فرمود:

۰.الباءُ: بَهاءُ اللّٰهِ، وَ السّینُ: سَناءُ اللّٰهِ، وَ المیمُ: مَجدُ اللّٰهِ - وَ رَویٰ بَعضُهُم: المیمُ: مُلکُ اللّٰهِ - ، وَ اللّٰهُ: إلٰهُ كُلِّ شَیءٍ، الرَّحمٰنُ بِجَمیعِ خَلقِهِ، وَ الرَّحیمُ بِالمُؤمِنینَ خاصَّةً.^۳

۰.«باء» [اشاره به] بهاى (نورانیّت / زیبایى) خدا، سین [اشاره به] سناى (رفعت) خدا و میم [اشاره به] مجد (شُکوه و بزرگوارى) خداست. [برخى روایت کرده‏اند که فرمود:] میم، به مُلک خدا [اشاره دارد] و اللّٰه‏ [یعنى] او،

تعبیر دیگر، کسى مى‏تواند صادقانه «بسم اللّٰه‏» بگوید که باور کرده باشد براى انجام دادن امور، هیچ نیرویى جز از جانب خداوند سبحان نیست: «لا حول وَ لا قوّة إلّا بِاللّٰه‏».

۲. یاری‏خواهی از خدا براى خواسته‏ها

شیخ صدوق رحمه الله در روایتى از امام عسکرى علیه السلام در تفسیر (بِسْمِ ٱللّٰهِ ٱلْرَّحْمٰنِ ٱلرَّحِیمِ) آورده است:

۰.قولوا عِندَ افتِتاحِ كُلِّ أمرٍ صَغیرٍ أو عَظیمٍ: (بِسْمِ ٱللّٰهِ ٱلْرَّحْمٰنِ ٱلرَّحِیمِ)؛ أی أستَعینُ عَلیٰ هٰذَا الأَمرِ بِاللهِ الَّذی لا یَحِقُّ العِبادَةُ لِغَیرِهِ، المُغیثِ إذَا استُغیثَ، المُجیبِ إذا دُعِیَ، الرَّحمٰنِ الَّذی یَرحَمُ بِبَسطِ الرِّزقِ عَلَینا، الرَّحیمِ بِنا فی أدیانِنا وَ دُنیانا وَ آخِرَتِنا، خَفَّفَ عَلَینَا الدّینَ وَ جَعَلَهُ سَهلاً خَفیفاً، وَ هُوَ یرحَمُنا بِتَمییزِنا مِن أعدائِهِ.^۱

۰.در آغاز هر کارى، کوچک یا بزرگ، (بِسْمِ ٱللّٰهِ ٱلْرَّحْمٰنِ ٱلرَّحِیمِ) بگویید؛ یعنى: در این کار، از خدایى کمک مى‏گیرم که بندگى، سزاوار غیر او نیست؛ همو که هر گاه از وى فریادخواهى شود، به فریاد مى‏رسد و هر گاه خوانده شود، پاسخ مى‏دهد؛ بخشنده‏اى که از سرِ مهر، سفره روزى را بر ما گسترده است؛ مهربانى که در دین ما و دنیا و آخرتمان، با ما مهربان است. دین را بر ما سبُک گرفت و آن را آسان و راحت قرار داد و با جدا ساختن ما از دشمنانش، به ما رحم مى‏کند.

امام علیه السلام در این روایت، تأکید مى‏کند که انسان با گفتن (بِسْمِ ٱللّٰهِ ٱلْرَّحْمٰنِ ٱلرَّحِیمِ) در آغاز هر کار و با یاری جستنِ راستین از خداى سبحان، مى‏تواند به خواسته خود برسد. تأکید بر رسیدن قطعى به خواسته در این حدیث، نشان مى‏دهد در صورتى که خواسته او در دنیا تأمین نشود، در آخرت، تأمین مى‏شود.