87
پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم

به ‏گفته استاد مطهّرى،۱ این شعر حافظ نیز ممکن است ناظر به سبقت گرفتن رحمت خداوند بر غضبش باشد:

ملّاى بلخى رومى نیز مى‏گوید:

رحمت الهى با همه گستردگى‏اش و با وجودِ تقدّم و غلبه‏اش بر غضب، مى‏تواند با مجازات جمع شود. در نتیجه، کسانى که پذیراى رحمت او نباشند، دچار غضب و مجازات او مى‏شوند، چنان که امیر مؤمنان علیه السلام در توصیف خداوند منّان، فرموده است:

۰.لا تَحجُزُهُ هِبَةٌ عَن سَلبٍ، وَ لا یَشغَلُهُ غَضَبٌ عَن رَحمَةٍ، وَ لا تولِهُهُ۲ رَحمَةٌ عَن عِقابٍ.۳

۰.هیچ بخششى، او را از گرفتن، مانع نمى‏گردد و هیچ خشمى، او را از رحمتى، باز نمى‏دارد و هیچ رحمتى، او را از کیفرى باز نمى‏دارد.

1.. مجموعه آثار استاد شهید مرتضی مطهّری: ج۱ ص۲۵۵.

2.. «الوَلَهُ: التحیّر و التردُّد أی لا تُحدِث الرّحمةُ لِمُستحِقّها عنده وَلَهاً و تَصرِفهُ عن عقابِ المُستحقّ؛ وله، به معنای سرگردانی و تردید است؛ یعنی رحم کردن خداوند به کسى که سزاوار آن است، تردیدى براى او در کیفر دادن کسى که سزاوار مجازات است، پدید نمى‏آورد» (شرح نهج البلاغة: ج۱۰ ص۱۷۳).

3.. نهج البلاغة: خطبۀ ۱۹۵.


پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
86

باشد، در آخرت از آتش دوزخ، رهایى مى‏یابد نیز شاهدى دیگر بر غلبه رحمت الهى بر غضب اویند، مانند این روایت که در آن، خداوند متعال مى‏فرماید:

۰.أخرِجوا مِنَ النّارِ مَن كانَ فى قَلبِهِ مِقدارُ حَبَّةٍ مِن خَردَلٍ إیماناً.۱

۰.هر که را به اندازه دانه خردلى ایمان در دل اوست، از آتش [دوزخ] بیرون آورید.

و در روایتى از پیامبر صلی الله علیه و آله آمده است:

۰.یَخرُجُ مِنَ النّارِ مَن قالَ: «لا إلٰهَ إلَّا اللّٰهُ» وَ كانَ فى قَلبِهِ ما یَزِنُ مِنَ الخَیرِ ذَرَّةً.۲

۰.هر کس «لا إله إلّا اللّٰه‏» گفته باشد و در دلش به وزن ذرّه‏اى خوبى باشد، از آتش [دوزخ] خارج مى‏شود.

گفتنى است که روایات فراوانى، گویاى این نکته ‏اند.۳

یکى از نمودهاى سبقت گرفتن رحمت بر غضب، وجود گروهى از فرشتگان الهى است که کارشان دعا و استغفار همیشگی براى گنهکاران از اهل ایمان است:

۰.(ٱلَّذِینَ یَحْمِلُونَ ٱلْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ یُؤْمِنُونَ بِهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنا وَسِعْتَ كُلَّ شَیْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذِینَ تابُوا وَ اتَّبَعُوا سَبِیلَكَ وَ قِهِمْ عَذابَ ٱلْجَحِیمِ.۴

۰.کسانى که عرش [خدا] را حمل مى‏کنند و آنها که پیرامون آن ‏اند، به سپاس پروردگارشان، تسبیح مى‏گویند و به او ایمان دارند و براى کسانى که ایمان آورده‏اند، طلب آمرزش مى‏کنند: «پروردگارا! همه چیز را با رحمت و علمت، فرا گرفته‏ای. کسانى را که توبه کرده و راه تو را دنبال نموده‏اند، ببخش و آنها را از عذاب آتش [دوزخ] نگاه دار»).

1.. إرشاد القلوب: ص۱۰۷.

2.. صحیح البخارى: ج۶ ص۲۶۹۶ ح۶۹۷۵.

3.. ر. ک: بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حدیث: ج۲ ص۵۸۷ (کسانى که از آتش خارج مى‏شوند).

4.. مؤمن: آیۀ ۷.

  • نام منبع :
    پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي، سيّد محمّدکاظم طباطبايي،
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
    محل نشر :
    مشهد
    تاریخ انتشار :
    1398/01/01
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2520
صفحه از 687
پرینت  ارسال به