خداست که هر کس را بخواهد، پاک مى‏گرداند و خدا، شنواى داناست).

در «دعاى صباح» منسوب به امیر مؤمنان علیه السلام نیز مى‏خوانیم:

۰.إلٰهى! إن لَم تَبتَدِئنِى الرَّحمَةُ مِنکَ بِحُسنِ التَّوفیقِ، فَمَنِ السّالِکُ بی ‏إلَیکَ فى واضِحِ الطَّریقِ!^۱

۰.معبود من! اگر در آغاز [راه]، رحمتت همراه نیکوی من نگردد، پس چه کسى مرا به راه روشن تو در ‏آورَد؟

۵. پیش‏تر بودن بر غضب

یکى از ویژگى‏هاى رحمت خداوند، این است که بر غضب او پیشى مى‏گیرد. در حدیث قدسى آمده است:

۰.یا آدَمُ!... خَلَقتُ رَحمَتی قَبلَ غَضَبی.^۲

۰.اى آدم!... رحمتم را پیش از خشمم آفریدم.

در حدیث قدسی دیگری مى‏خوانیم:

۰.سَبَقَت رَحمَتی غَضَبی.^۳

۰.رحمت من بر خشمم پیشى گرفته است.

و در صحیفه سجّادیه آمده است:

۰.أنتَ الَّذی تَسعیٰ رَحمَتُهُ أمامَ غَضَبِهِ.^۴

۰.تو کسى هستى که رحمتِ او، پیشاپیشِ خشم او شتابان مى‏رود.

براى تبیین مقصود از تقدّم رحمت خداوند بر غضب او، چند وجه در ریاض السالکین بیان شده است:

إنّ اللهَ تَعالیٰ خَلَقَ مِئَةَ رَحمَةٍ، فَرَحمَةٌ بَینَ خَلقِهِ یتَراحَمونَ بِها، وَ ادَّخَرَ لأَولِیائِهِ تِسعَةً وَ تِسعینَ.^۱

۰.خداوند متعال، صد رحمت آفرید و تنها یکى از آنها در میان آفریدگان اوست که به سبب آن، به یکدیگر رحم و دلسوزى مى‏کنند و نود و نُه رحمت دیگر را براى دوستانش نگه داشته است.

۴. دروازه حق

دیگر ویژگى رحمت الهى، آن است که درگاه و دروازه حقیقت است. در مواعظ عیسى علیه السلام آمده است:

۰.رَحمَةُ اللهِ بابُ كُلِّ حَقٍّ.^۲

۰.رحمت خدا، دروازه هر حقّى است.

این سخن، بِدان معناست که بدون رحمت الهى و توفیق ناشى از آن، هیچ کس به حق نمى‏رسد؛ یعنى نه مى‏تواند حقّى را تشخیص دهد و نه مى‏تواند آن را به کار ببرد.

در قرآن کریم نیز آمده است:

۰.(یٰا أَیُّهَا ٱلَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ ٱلشَّیْطٰانِ وَ مَنْ یَتَّبِعْ خُطُواتِ ٱلشَّیْطانِ فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشٰاءِ وَ ٱلْمُنْكَرِ وَ لَوْ لا فَضْلُ ٱللّٰهِ عَلَیْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَكىٰ مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً وَ لٰكِنَّ ٱللّٰهَ یُزَكِّی مَنْ یَشاءُ وَ ٱللّٰهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ.^۳

۰.اى کسانى که ایمان آورده‏اید! پا از پىِ گام‏هاى شیطان منهید و هر کس پا بر جاى گام‏هاى شیطان نهد، [بداند که] او به زشتکارى و ناپسند، فرمان می‏دهد و اگر فضل خدا و رحمتش بر شما نبود، هرگز هیچ کس از شما پاک نمى‏شد؛ ولى