مادّی، هشدار داده و سپس ویژگی‏های کسانی را بیان کرده که دل‏بسته تمایلات خود نگشته و از صراط مستقیم منحرف نشده‏اند.

واژه «شهوات» جمع «شهوت» به معنای تمایل شدید به چیزی است؛^۱ ولی در این آیه به معنای «مشتهیات» یعنی چیزهای مورد علاقه انسان به کار رفته است.^۲

بنا بر این، جمله یاد شده بدین معناست که میل و علاقه به مشتهیاتِ نفسانی، در دیده مردم آراسته شده است و آدمیان احساس علاقه شدید به آنها دارند.

در این آیه، چند نمونه از مهم‏ترین مشتهیات نفسانی، که دل‏بستگی به آنها موجب گم‏راهی می‏گردد، ذکر شده است:

یک. جاذبه‏های جنسی

غریزه جنسی، یکی از نیرومندترین غرایز انسان و مبدأ بسیاری از انحرافات و گم‏راهی‏هاست. از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله روایت شده که فرمود:

۰.ما تَرَكتُ بَعدی فِتنَةً أضَرَّ عَلَى الرِّجالِ مِنَ النِّساءِ.^۳

۰.پس از من، مردان، آزمونى زیانبارتر از «زنان» نخواهند داشت.

و نیز می‏فرماید:

۰.النَّساءُ حَبائِلُ الشَّیطانِ.^۴

۰.[جذّابیت‏های] زنان، ریسمان‏های شیطان ‏اند.

همچنین از امام صادق علیه السلام نقل شده است که می‏فرماید:

۰.لَیسَ لِإبلیسَ جُندٌ أشَدَّ مِنَ النِّساءِ وَ الغَضَبِ.^۵

توست؛ نفْسى که مرا به راه‏های نابودی مى‏کشاند و مرا در پیشگاه تو از پست‏ترین تباه‏شدگان قرار مى‏دهد. پُر عذر و بهانه است و آرزوى دراز دارد و اگر به او گزندى رسد، بیتابى مى‏کند و اگر خیر و برکتى رسد، بخل مى‏ورزد، شیفته بازى و سرگرمى است، آکنده از غفلت و بی‏خبرى است، مرا به سوى گناه مى‏شتاباند و توبه‏ام را به امروز و فردا مى‏افکند.

قرآن کریم در باره نقش تمایلات نفسانی در سعادت و شقاوت انسان می‏فرماید:

۰.(زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ ٱلشَّهَوَاتِ مِنَ ٱلنِّسَاءِ وَ ٱلْبَنِینَ وَ ٱلْقَنَاطِیرِ ٱلْمُقَنطَرَةِ مِنَ ٱلذَّهَبِ وَ ٱلْفِضَّةِ وَ ٱلْخَیْلِ ٱلْمُسَوَّمَةِ وَ ٱلاَنْعَامِ وَ ٱلْحَرْثِ ذَٰلِكَ مَتَاعُ ٱلْحَیَوٰةِ ٱلدُّنْیَا وَ ٱللهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَئَاب * قُلْ أَؤُنَبِّئُكُم بِخَیْرٍ مِّن ذَٰلِكُمْ لِلَّذِینَ ٱتَّقَوْا عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِى مِن تَحْتِهَا ٱلاَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَ أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَ رِضْوَانٌ مِّنَ ٱللهِ وَ ٱللهُ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ * ٱلَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا ءَامَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَ قِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ * ٱلصَّابِرِینَ وَ ٱلصَّادِقِینَ وَ ٱلْقَانِتِینَ وَ ٱلْمُنفِقِینَ وَ ٱلْمُسْتَغْفِرِینَ بِالأَسْحَارِ.^۱

۰.علاقه به جاذبه‏های نفسانی از زنان و پسران و مال‏هاى بر هم نهاده از زر و سیم و اسبان نشاندار و دیگر چارپایان [از شتران و گاوان و گوسفندان] و کشتزارها [و باغ و بوستان] در نظر مردم آراسته شده است. اینها کالاى ناچیز زندگانى این جهان هستند و فرجامِ نیک، نزد خداست * بگو: آیا شما را به چیزى بهتر از اینها آگاه کنم؟ کسانى که پرهیزگارى کردند، در نزد پروردگارشان بهشت‏هایى دارند که جوی‏ها از زیر [درختان و کوشک‏هاى‏] آنها روان اند. در آنها جاویدان‏اند و [نیز] همسران پاکیزه و خشنودى خداى، و خداوند به [حال‏] بندگان بیناست * آنان که می‏گویند: پروردگارا! ما ایمان آوردیم. پس براى ما گناهانمان را بیامرز و ما را از آتش دوزخ نگاه دار * آن شکیبایان و فرمان‏برداران و انفاق ‏کنندگان و آمرزش‏خواهان در سحرگاهان).

این آیات، در آغاز نسبت به سوء استفاده از تمایلات نفسانی و جاذبه‏های