613
پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم

گفتنی است آیات و روایات مرتبط با این موضوع، بسیار فراوان اند۱ که در این جا تنها به چند نمونه اشاره شد.

۸. همنشینی با ناشایستگان

دوست و همنشین، نقش سرنوشت‏سازی در رشد و شکوفایی یا انحطاط و تیره‏روزی انسان بویژه برای جوانان دارد؛ بلکه چه بسا انسان‏هایی که در اثر همنشینی با افراد شایسته، سعادتمند شده‏اند و چه بسا اشخاصی که همنشین بد، آنها را نگون‏بخت کرده است.۲

همنشین تا آن جا در سرنوشت انسان مؤثّر است که در روایتی از پیامبر صلی الله علیه و آله آمده است:

۰.المَرءُ عَلىٰ دینِ خَلیلِهِ، فَلینظُر أحَدُكُم مَن یُخالِلُ.۳

۰.آدمى، بر دین دوست خود است. پس هر یک از شما باید بنگرد که با چه کسى دوستى مى‏ورزد.

با توجّه به نقش سرنوشت‏ساز همنشین، شیاطین جن و انس برای گم‏راه کردن مردم، نهایت بهره را از این ابزار می‏برند. از این رو قرآن کریم در آیات فراوانی۴ در باره خطر دوست ناشایست هشدار داده است که برای نمونه می‏توان به این آیات اشاره کرد:

۰.(وَ یَوْمَ یَعَضُّ ٱلظَّالِمُ عَلَىٰ یَدَیْهِ یَقُولُ یَالَیْتَنِى ٱتَّخَذْتُ مَعَ ٱلرَّسُولِ سَبِیلاً * یَاوَیْلَتَىٰ لَیْتَنِى لَمْ أَتَّخِذْ فُلاَنًا خَلِیلاً * لَّقَدْ أَضَلَّنِى عَنِ ٱلذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنِى وَ كَانَ ٱلشَّیْطَانُ لِلْإِنسَانِ خَذُولاً.۵

1.. ر. ک: دانش‏نامۀ قرآن و حدیث: ج۵ ص۶۷ (همدلی) و میزان الحکمة: ج۳ ص۳۸۵ (الاختلاف).

2.. ر. ک: دوستی در قرآن و حدیث: ص۱۶۳ (فصل پنجم: گزینش دوست).

3.. الأمالی، طوسی: ص ۵۱۸ ح۱۱۳۵.

4.. ر. ک: صافّات: آیۀ ۲۷ ـ ۳۳ و ۵۰ ـ ۵۵ و زخرف: آیۀ ۳۶ ـ ۳۸ و فصّلت: آیۀ ۲۵.

5.. فرقان: آیۀ ۲۷ ـ ۲۹.


پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
612

نکته شایان توجّه این که: شیطان، جوامع دینی قبل از اسلام را با بهره‏گیری از همین شیوه نابود کرده است، چنان که در روایت نبوی آمده:

۰.إنَّما أهلَکَ مَن كانَ قَبلَكُمُ الفُرقَةُ.۱

۰.پیشینیانِ شما را تنها تفرقه به هلاکت افکنْد.

اتّحاد مسلمانان در صدر اسلام نیز با همین شیوه به شکست کشیده شد.

مستکبران شیطان‏صفت نیز نهایت بهره‏برداری را از این ابزار دارند. قرآن کریم در این باره می‏فرماید:

۰.(إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِى ٱلاَرْضِ وَ جَعَلَ أَهْلَهَا شِیَعًا.۲

۰.همانا فرعون در آن سرزمین (مصر) برترى جست و مردمش را گروه گروه ساخت).

سیاستِ «اختلاف بینداز و حکومت کن» سیاستی شیطانی است که فراعنه و مستکبران در هر عصر و زمان برای تداوم حکومت خود از آن بهره می‏گیرند. از این رو، قرآن کریم در آیات متعدّدی، جامعه اسلامی را به کلمه توحید و وحدت کلمه۳ دعوت نموده و آنان را از تفرقه و اختلاف، بر حذر داشته است.۴

امام علی علیه السلام در باره خطر تفرقه چنین می‏فرماید:

۰.وَ الزَمُوا السَّوادَ الأَعظَمَ، فَإنَّ یَدَ اللهِ مَعَ الجَماعةِ، وَ إیّاكُم وَ الفُرقَةَ، فَإنَّ الشّاذَّ مِنَ النّاسِ لِلشَّیطانِ، كَما أنَّ الشّاذَّ مِنَ الغَنَمِ لِلذِّئبِ.۵

۰.با توده [دیندار] جامعه همراه شوید؛ زیرا دست خدا با جماعت است، و از پراکندگى بپرهیزید، که جدا شده از مردم، طعمه شیطان است، همچنان که گوسفند جدا شده از رمه، طعمه گرگ است.

1.. مسند ابن حنبل: ج۱ ص۳۷۷ ح۱۵۳۹.

2.. قصص: آیۀ ۴.

3.. ر. ک: آل عمران: آیۀ ۱۰۳ و انعام: آیۀ ۱۵۳ و بقره: آیۀ ۲۰۸ و انبیا: آیۀ ۹۲ و مؤمنون: آیۀ ۵۲ و شورا: آیۀ ۱۳.

4.. ر. ک: آل ‏عمران: آیۀ ۱۹، ۱۰۳ و ۱۰۵ و انعام: آیۀ ۱۵۹ و نساء: آیۀ ۱۱۵ و توبه: آیۀ ۱۰۷ و روم: آیۀ ۳۱ - ۳۲.

5.. نهج البلاغة: خطبۀ ۱۲۷.

  • نام منبع :
    پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي، سيّد محمّدکاظم طباطبايي،
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
    محل نشر :
    مشهد
    تاریخ انتشار :
    1398/01/01
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2071
صفحه از 687
پرینت  ارسال به