593
پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم

انقلاب اسلامی ایران است.

نمونه سوم: فریبکاری شیطان در جنگ بدر در آیه زیر، این گونه بیان شده است:

۰.(وَإِذْ زَیَّنَ لَهُمُ ٱلشَّیْطَانُ أَعْمَالَهُمْ وَ قالَ لَا غَالِبَ لَكُمُ ٱلْیَوْمَ مِنَ ٱلنَّاسِ وَإِنِّى جَارٌ لَّكُمْ فَلَمَّا تَرَاءَتِ ٱلْفِئَتَانِ نَكَصَ عَلَىٰ عَقِبَیْهِ وَ قالَ إِنِّى بَرِى‏ءٌ مِّنكُمْ إِنِّى أَرَىٰ مَا لَا تَرَوْنَ إِنِّى أَخَافُ ٱللهَ وَ ٱللهُ شَدِیدُ ٱلْعِقَابِ.۱

۰.و [یاد کن] آن گاه را که شیطان کارهاى آنها را برایشان آراست و گفت: امروز از مردمان بر شما چیره‏ شونده‏اى نیست و من پناه شمایم. چون آن دو گروه رویارو شدند، بر دو پاشنه خود چرخید (پشت کرد و گریخت) و گفت: من از شما بیزارم. من چیزى (فرشتگان یارى ‏کننده مؤمنان) را مى‏بینم که شما نمى‏بینید. من از خداى یکتا مى‏ترسم و خدا سخت‏کیفر است).

در باره چگونگی فریبکاری شیطان در جنگ بدر، دو دیدگاه وجود دارد:

دیدگاه اوّل، آن است که این کار به وسیله وسوسه‏هاى باطنى انجام گرفته است؛ یعنی شیطان با وسوسه‏هاى خویش و استفاده از صفات ناپسند و زشت مشرکان، اعمال آنان را در نظرشان جلوه داد و به آنان چنین وانمود کرد که نیرویى شکست‏ناپذیر در اختیار دارند و نوعی پناهگاه و اتّکای درونی در آنان ایجاد کرد.

البتّه پس از مجاهده سرسختانه مسلمانان و حوادث اعجازآمیزى که سبب پیروزى آنان گردید، آثار این وسوسه‏ها از دل آنان رخت بر بست و احساس شکست در آنان قوّت گرفت و نیز این که هیچ تکیه‏گاهى ندارند و کیفر و مجازات سختى از طرف خدا در انتظار آنان است.

دیدگاه دوم، آن است که شیطان به شکل یک انسان، در برابر آنان مجسّم شده است. در گزارشی آمده است:

۰.قریش هنگامى که تصمیم راسخ براى حرکت به سوى میدان بدر گرفتند، از حمله طایفه «بنى کنانه» بیمناک بودند؛ زیرا قبلاً نیز با هم خصومت داشتند.

1.. انفال: آیۀ ۴۸.


پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
592

بماند تا شفا یابد. شیطان در این جا به وسوسه‏گرى مشغول شد و آن قدر صحنه را در نظر او زینت داد تا آن مرد عابد به او تجاوز کرد. چیزى نگذشت که معلوم شد آن زن باردار شده و از آن جا که گناه، همیشه سرچشمه گناهان عظیم‏تر است، زن را به قتل رسانید و در گوشه‏اى از بیابان دفن کرد. برادرانش از این ماجرا باخبر شدند که مرد عابد، دست به چنین جنایت هولناکى زده است. این خبر در تمام شهر پیچید و به گوش امیر رسید. او با گروهى از مردم حرکت کرد تا از ماجرا باخبر شود. هنگامى که جنایات عابد مسلّم شد، او را از عبادتگاهش فرو کشیدند [و] پس از اقرار[ش] به گناه، دستور داد او را به دار بیاویزند. هنگامى که بر بالاى چوبه دار قرار گرفت، شیطان در نظرش مجسّم شد. گفت: من بودم که تو را به این روز افکندم! و اگر آنچه را مى‏گویم اطاعت کنى، موجبات نجات تو را فراهم خواهم کرد. عابد گفت: چه کنم؟ گفت: تنها یک سجده براى من کن، کافى است! عابد گفت: در این حالتى که مى‏بینى، توانایى ندارم. شیطان گفت: اشاره‏اى کفایت مى‏کند. عابد با گوشه چشم، یا با دست خود، اشاره‏اى کرد و سجده به شیطان آورد و در دم جان سپرد و کافر از دنیا رفت!۱

گفتنی است این داستان، تنها یکی از مصداق‏های آیه مورد بحث است و این آیه به این مورد اختصاص ندارد؛ بلکه در همه دوره‏های تاریخ، شیاطین جن و انس از شیوه «وعده دروغ» برای فریبکاری استفاده می‏کنند. در عصر ما نیز پیمان‏هایی که قدرت‏های بزرگ با سران دولت‏های وابسته امضا می‏کنند، نمونه‏های زنده بهره‏گیری از این شیوه فریبکاری است. بارها دیده شده که مستکبرانِ شیطان‏صفت، با وعده‏های دروغین، نهایت سوء استفاده را از دولت‏های دست نشانده خود دارند؛ ولی در بُحران‏ها، آنها را تنها می‏گذارند. روشن‏ترین نمونه آن، تنها گذاردن رژیم وابسته و سفّاک پهلوی، در بحبوحه

1.. تفسیر نمونه: ج‏۲۳ ص۵۴۴ - ۵۴۵.

  • نام منبع :
    پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي، سيّد محمّدکاظم طباطبايي،
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
    محل نشر :
    مشهد
    تاریخ انتشار :
    1398/01/01
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2556
صفحه از 687
پرینت  ارسال به