583
پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم

گفتنى است که نام همسر عزیز مصر «راعیل» و لقب وی «زلیخا»۱ بوده است.

انواع «اضلال»

آیاتى را که در آنها موضوع «اضلال (گم‏راه کردن)» ذکر شده است، از منظر حسن و قبح این عمل، مى‏توان به سه دسته تقسیم کرد. به تعبیر دیگر، در قرآن، سه نوع «اضلال» مطرح شده است:

۱. اضلال نكوهيده

اضلال نکوهیده، اضلالى است که به وسیله عوامل و اسباب گم‏راهى پدید مى‏آید و در ادامه این مبحث به تفصیل تبیین خواهد شد.

۲. اضلال ستوده

اضلال ستوده، اضلالى است که بر اساس سنّت الهى در نظام هستى در نتیجه کردار زشت، دامنگیر افراد تبهکار مى‏گردد. بنا بر این، «اضلال» در واقع، نخستین کیفر تبهکاران است که زمینه دیگر کیفرهاى جسمى و روحى آنان را فراهم مى‏سازد.

در قرآن کریم، ۳۳ بار «اضلال» با تعبیرهاى گوناگون به خداوند سبحان نسبت داده شده۲ که در همه موارد، مقصود «اضلال کیفرى» است که گریبانگیر مجرمان مى‏گردد. روشن است که کیفر تبهکاران همانند پاداش نیکوکاران، حکیمانه و ستوده است.

1.. ر. ک: مجمع البیان: ج‏۵ ص۳۳۸.

2.. ر. ک: بقره: آیۀ ۲۶ و نساء: آیۀ ۸۸ و ۱۴۳ و انعام: آیۀ ۳۹ و اعراف: آیۀ ۱۵۵، ۱۷۸ و ۱۸۶ و توبه: آیۀ ۱۱۵ و رعد: آیۀ ۲۷ و ۳۳ و إبراهیم: آیۀ ۴ و ۲۷ و نحل: آیۀ ۳۷ و ۹۳ و اسرا: آیۀ ۹۷ و کهف: آیۀ ۱۷ و روم: آیۀ ۲۹ و فاطر: آیۀ ۸ و زمر: آیۀ ۲۳ و ۳۶ و غافر: آیۀ ۳۳، ۳۴ و ۷۴ و شورا: آیۀ ۴۴ و ۴۶ و جاثیه: آیۀ ۲۳ و مدّثّر: آیۀ ۳۱ و محمّد: آیۀ ۱، ۴ و ۸ .


پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
582

ب - ملکه سبا

یکى دیگر از کسانى که بدون ذکر نام در قرآن، گم‏راهى او مطرح شده، ملکه سباست که داستانش به تفصیل در سوره نمل آمده و از زبان هُدهُد، گم‏راهى او این گونه گزارش شده است:

۰.(وَجَدتُّهَا وَ قَوْمَهَا یَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِن دُونِ اللهِ وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَٰنُ أَعْمَلَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِیلِ فَهُمْ لَا یَهْتَدُونَ.۱

۰.او و قومش را یافتم که خورشید را به جاى خداى یکتا سجده مى‏کنند و شیطان، کارهاى [باطل‏] آنان را برایشان بیاراسته و آنها را از راه [راست‏] باز داشته و از این رو، ره‏نمون نگشته‏اند).

بر پایه آنچه در تفاسیر آمده، نام این شخص «بلقیس» بوده است۲ که در قرآن تصریح شده وى و قومش خورشید‏پرست بوده‏اند و پس از راه‏نمایی سلیمان علیه السلام موحّد گردیده است.۳

ج - همسر عزیز مصر

سومین کسى که ضلالتش بدون ذکر نام، از زبان بانوان مصرى گزارش شده، همسر عزیز مصر است:

۰.(وَ قالَ نِسْوَةٌ فِى الْمَدِینَةِ امْرَأَتُ الْعَزِیزِ تُرَاوِدُ فَتَاهَا عَن نَّفْسِهِ قَدْ شَغَفَهَا حُبًّا إِنَّا لَنَرَاهَا فِى ضَلالٍ مُّبِینٍ.۴

۰.و زنانى در شهر گفتند: زن عزیز از غلام خود کام مى‏خواهد، عشق غلامش سخت در دل او جای کرده است. به راستى که ما او را در گم‏راهى آشکاری مى‏بینیم).

1.. نمل: آیۀ ۲۴.

2.. ر. ک: مجمع البیان: ج‏۷ ص۳۴۱.

3.. ر. ک: نمل: آیۀ ۲۴ ـ ۴۴.

4.. یوسف: آیۀ ۳۰.

  • نام منبع :
    پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي، سيّد محمّدکاظم طباطبايي،
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
    محل نشر :
    مشهد
    تاریخ انتشار :
    1398/01/01
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2116
صفحه از 687
پرینت  ارسال به