العُلَماءُ إذا صَلَحوا. قیلَ: فَمَن شِرارُ خَلقِ اللَّهِ بَعدَ إِبلِیسَ وَ فِرعَونَ وَ نُمرودَ وَ بَعدَ المُتَسَمّینَ بِأَسمائِكُم وَ المُتَلَقِّبینَ بِأَلقابِكُم وَ الْآخِذینَ لِأَمكِنَتِكُم وَ المُتَأَمَّرِینَ فی مَمالِكِكُم؟ قالَ: العُلَماءُ إذا فَسَدوا؛ هُمُ المُظهِرونَ لِلأَباطیلِ، الكاتِمونَ لِلحَقائِقِ، وَ فیهِم قالَ اللَّهُ عز و جل: (اُولٰئِكَ یَلْعَنُهُمُ ٱللهُ وَ یَلْعَنُهُمُ ٱللَّاعِنُونَ * إِلَّا ٱلَّذِینَ تَابُوا)^۱.^۲

۰.به امیر مؤمنان علیه السلام گفته شد: بهترین خلق خدا پس از پیشوایان هدایت و چراغ‏هاى تاریکى چه کسانى‏ هستند؟ فرمود: «عالمان، چون به نیکى بگرایند».

۰.گفته شد: پس از ابلیس و فرعون و نمرود و آنان که خود را به نام شما نامیده‏اند و القاب شما را بر خود نهاده‏اند و جاى شما را گرفته‏اند و در مملکت شما فرمان‏روا شده‏اند، بدترین خلق خدا چه کسانى‏ اند؟ فرمود: «عالمان، آن گاه که فاسد شوند. آنان، آشکار کننده باطل و پوشاننده حقایق‏ اند و خداوند در باره آنها فرمود: (آنان اند که خدا لعنتشان می‏کند و لعنت کنندگان، آنان را لعنت مى‏کنند * جز آنها که توبه کردند).

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله خطر این گونه دانشمندان را چنین توصیف فرموده است:

۰.أشرارُ عُلَماءِ اُمَّتِنَا المُضِلّونَ عَنّا، القاطِعونَ لِلطُّرُقِ إلَینا، المُسَمّونَ أضدادَنا بِأَسمائِنا، المُلَقِّبونَ أندادَنا بِأَلقابِنا، یُصَلّونَ عَلَیهِم وَ هُم لِلَّعنِ مُستَحِقّونَ.^۳

۰.عالمانِ بدکردار امّت ما، کسانى هستند که مردم را از راه ما به در مى‏برند، رهزنان راه رسیدن به ما هستند، دشمنان ما را به نام‏هاى ما مى‏خوانند، غاصبان جایگاه ما را به القاب ما ملقّب مى‏سازند و بر آنها درود مى‏فرستند، در حالى که آنها سزاوار لعن و نفرین اند.

این گونه رهبران فاسد دینى، در حقیقت، افراد منافق و دوچهره‏اى هستند که با تزویر و به گونه‏هاى مختلف، دیگران را گم‏راه مى‏کنند. امام علی علیه السلام در توصیف آنان فرموده است:

سه. رهبران فاسد دینى

پس از رهبران سیاسى فاسد، خطرناک‏ترین^۱ گروه از انسان‏هاى شیطان‏صفت، رهبران فاسد دینى هستند. آنها با کتمان حقایق دینى و وارونه جلوه دادن ارزش‏هاى الهى، بزرگ‏ترین ضربه را بر مکتب انبیا وارد کرده‏اند.

در قرآن، گروهى از عالمان دینىِ آسمانى پیشین، که به منظور تأمین منافع مادّى خود، کتاب‏هاى آسمانى را تحریف و حقایق دینى را کتمان مى‏کردند، بارها نکوهش شده‏اند. خداوند سبحان، ضلالت کیفرى این گونه عالم‏نمایان را چنین توصیف فرموده است:

۰.(إِنَّ ٱلَّذِینَ یَكْتُمُونَ مَا أَنزَلَ ٱللهُ مِنَ ٱلْكِتَابِ وَ یَشْتَرونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِیلاً أُولٰئِكَ مَا یأْكُلُونَ فِى بُطُونِهِمْ إِلَّا ٱلنَّارَ وَ لَا یُكَلِّمُهُمُ ٱللهُ یَوْمَ ٱلْقِیامَةِ وَ لَا یُزَكِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ * أُولٰئِكَ ٱلَّذِینَ ٱشْتَرَوُا ٱلضَّلٱلَةَ بِالْهُدَىٰ وَ ٱلْعَذَابَ بِالْمَغْفِرَةِ فَمَا أَصْبَرَهُمْ عَلَى ٱلنَّارِ.^۲

۰.همانا کسانى که آنچه را خدا از کتاب فرو فرستاده است، پنهان مى‏کنند و چیز اندکى به بهاى آن مى‏ستانند، اینان در شکم‏هاى خویش جز آتش نمى‏خورند و خداوند، روز رستاخیز با آنان سخن نمی‏گوید و پاکشان نمی‏سازد و آنها عذابى دردناک دارند * اینان کسانى هستند که گم‏راهى را با هدایت، و عذاب را با آمرزش مبادله کردند. پس چه شکیبا و دلیرند بر آتش!).

این صنف از گم‏راهان، در واقع، گم‏راهانى هستند که راه را مى‏دانند و به تعبیر قرآن، (وَ أَضَلَّهُ اللهُ عَلَى عِلْمٍ؛^۳ خدا او را با داشتن علم گم‏راه کرد). به همین جهت، ضلالت آنها بیشتر و کیفر آنها سنگین‏تر است.

در روایتى از امیر مؤمنان علیه السلام چنین عالمانی، پس از سران استکبار، بدترین مردم شمرده شده‏اند. روایت چنین است:

۰.قِیلَ لِأَمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام: مَن خَیرُ خَلقِ اللَّهِ بَعدَ أَئِمَّةِ الهُدَىٰ وَ مَصابِیحِ الدُّجَىٰ؟ قالَ: