نیز اگر «بسمله» را بیانگر سخن بندگان بدانیم، تقدیر کلام، چنین است: «أبتدئُ بسم اللّٰه الرحمٰن الرحیم‏...» یا «أستعینُ بسم اللّٰه الرحمن الرحیم».

در باره فعل متعلَّق جار و مجرور «بسم»، وجه‏هایی مطرح شده که مهم‏ترین آنها عبارت اند از:

۱. فعلى که بر ابتدا دلالت مى‏کند، مانند «أبدأ بسم اللّٰه؛ با نام خدا آغاز مى‏کنم» یا «اِبدؤوا بسم اللّٰه؛ با نام خدا آغاز کنید».^۱

۲. فعلى که بر استعانت و یارى خواستن دلالت مى‏نماید، مانند «أستعین بسم اللّٰه؛ از نام خدا یارى مى‏جویم» یا «اِستعینوا بسم اللّٰه؛ از نام خدا یارى جویید».^۲

۳. فعلى که بر گفتار دلالت مى‏کند، مانند «قل بسم اللّٰه؛ به نام خدا بگو» یا «قولوا بسم اللّٰه؛ به نام خدا بگویید».^۳

۴. فعلى که بر آشکار شدن دلالت دارد، مانند «ظهر الوجود بسم اللّٰه‏؛ به نام خدا، هستى آشکار شد».^۴

۵. فعلى که واژه «حمد» بر آن دلالت دارد، مانند «أحمَدُ باسم اللّٰه؛ با نام خدا حمد مى‏کنم».^۵

به نظر مى‏رسد که بنا بر ظاهر آیه، مناسب‏ترین فعل براى تقدیر متعلَّق «بسم»، فعلى است که بر آغاز و ابتدا دلالت دارد؛ زیرا رسم متداول در امّت‏ها و اقوام مختلف، این بوده است که کارها و بویژه امور مهم را با نام خدا یا مقدّسات

بر این اساس، از منظر احادیث اسلامى، نام‏هاى خداوند (اَسماءُ اللّٰه‏)، صفات اویند و صفات خداوند، نام‏هاى او.

به دیگر سخن، از ظاهر این احادیث، چنین بر مى‏آید که خداوند متعال، اسمى جامد و غیر مشتق که فقط علامت ذات باشد، ندارد. البتّه در خصوص جامد یا مشتق بودن نام جلاله «اللّٰه‏»، در واژه‏پژوهی آن بحث خواهیم کرد.

متعلَّق (بِسمِ)

پیش از تعیین متعلَّق جار و مجرورِ «بسم»، باید توجّه داشت که این کلمه، در این آیه، گاه بیانگر سخن انسان لحاظ مى‏شود و گاه بیانگر سخن خداوند منّان از موضع امر به بندگان یا از موضع صدور وحى الهى. بنا بر این، در هر فرض باید فعل متناسب با آن را در تقدیر بگیریم؛ یعنى اگر «بسمله»^۱ را کلام الهى و از موضع امر به بندگانش بدانیم، تقدیر کلام، چنین مى‏شود: «اِبدؤوا بسم اللّٰه‏ الرحمٰن الرحیم» یا «اِستعینوا بسم اللّٰه الرحمٰن الرحیم‏» یا «قولوا: أبدَأُ بسم اللّٰه الرحمٰن الرحیم» و یا «اِقرؤوا مبتدئین بسم اللّٰه الرحمٰن الرحیم».

همچنین اگر «بسمله» را از موضع صدور متن وحى از سوى خداوند متعال در نظر بگیریم، تقدیر کلام، چنین مى‏شود: «أبدأُ بسم اللّٰه الرحمٰن الرحیم»، یا «اُنزِلُ بسم اللّٰه الرحمن الرحیم». باید توجّه داشت که در صورت اخیر، پیش از (إِیّٰاكَ نَعْبُدُ) به تقدیر فعل «قولوا» یا مانند آن نیاز خواهد بود.