(ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمُ ٱسْتَحَبُّوا ٱلْحَیوٰةَ ٱلدُّنْیا عَلَى ٱلْآخِرَةِ وَ أَنَّ ٱللّٰهَ لَا یَهْدِى ٱلْقَوْمَ ٱلْكَافِرِینَ.^۱

۰.این به خاطر آن است که زندگى پست دنیا را بر آخرت ترجیح دادند و خداوند، افراد بی‏ایمان را هدایت نمى‏کند).

این آیه توضیح مى‏دهد که علّت خشم خداوند سبحان بر افراد یاد شده و گرفتارى آنان به عذاب عظیم، آن است که:

اوّلاً: آنان در مقام تعارض منافع دنیوى و اُخروى، با علم و آگاهى، منافع دنیوى را برگزیده‏اند.

ثانیاً: خداوند سبحان، کسانى که حق را نادیده مى‏گیرند و بر خلاف آن اقدام مى‏کنند، هدایت نمى‏کند.

به بیان دیگر، ترجیح عالمانه منافع دنیوى بر منافع اُخروى، سبب محرومیت انسان از هدایت ویژه الهى است. بر این معنا در آیات دیگرى نیز تأکید شده است.^۲

در این جا دو نکته شایان توجّه است:

یک. پیوند «کفر» و «ظلم»

با تأمّل در معناى «کفر» و «ظلم» روشن مى‏شود که کفر با ظلم، پیوندى ناگسستنى دارد؛ زیرا کسى که حق را نادیده مى‏گیرد، دست کم در حقّ خود ستم مى‏کند و از آن جا که معناى ظلم، رعایت نکردن جایگاه واقعى امور است، «کفر» یکى از مصداق‏های ظلم شمرده مى‏شود. از این رو، قرآن کریم تصریح مى‏فرماید که:

۰.(وَ الْکافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ.^۳

۰.و کافران، همان ستمکاران اند).

(ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا وَ لَمْ یلْبِسُوا إِیمَٰنَهُم بِظُلْمٍ أُولٰئِكَ لَهُمُ ٱلْأَمْنُ وَ هُم مُّهْتَدُونَ.^۱

۰.آنها که ایمان آوردند و ایمان خود را با ستم نیالودند، ایمنى، تنها از آنِ آنهاست و آنها هدایت یافتگان اند).

شش. از نظر قرآن، کسانى که پس از روشن شدن حق، لجاجت مى‏ورزند و براى تأمین منافع شخصى یا گروهى، حق را نمى‏پذیرند، ظالم و از هدایت ویژه الهى، محروم اند.

بر این اساس از نگاه قرآن، کسانى که رفتارهاى نفاق‏انگیز^۲ دارند یا عالمانى هستند که به علم خود عمل نمى‏کنند^۳ یا به سبب دوستى با دشمنان، به همکیشان خود خیانت مى‏ورزند^۴ یا با پیروى هواى نفس،^۵ دعوت پیامبر صلی الله علیه و آله را استجابت نمى‏کنند و یا خودبزرگ‏بین (مستکبر)^۶ هستند، از هدایت الهى محروم اند.

۳. کفر

کفر به معناى پنهان کردن حق و نادیده گرفتن حقیقت، یکى دیگر از موانع هدایت ویژه الهى است که در قرآن، مصداق‏های متعدّدى براى آن بیان گردیده است و یکى از بارزترین مصداق‏های آن، کسانى هستند که پس از پذیرش دلایل متقن و روشن توحید، براى جلب منافع مادّى، خداى یکتا را انکار کرده‏اند. قرآن، چنین افرادى را مورد خشم خدا دانسته و تهدید کرده که عذاب بزرگى در انتظار آنهاست.^۷ قرآن کریم در این باره مى‏فرماید: