نِسیاناً فَلا تَتَکَلَّفوها.^۱

۰.خداوند، فرایضى را بر شما واجب نموده است. پس آنها را تباه نکنید... و چیزهایى را هم براى شما مسکوت گذاشته است، نه این که گفتن آنها را فراموش کرده باشد. پس براى دانستن آنها، خود را به تکلّف [و زحمت] نیندازید.

در روایتى دیگر از ایشان نقل شده است:

۰.شَرُّ أصدِقائِکَ مَن تَتَکَلَّفُ لَهُ.^۲

۰.بدترینِ دوستانت، کسى است که به خاطر او به زحمت و تکلّف افتى.

در روایتى از امام حسن علیه السلام در پاسخ پدر بزرگوارش در باره معناى «کُلفَت» آمده:

۰.التَّمَسُّکُ بِمَن لا یُؤمِنُکَ، وَ النَّظَرُ فیما لا یَعنیکَ.^۳

۰.تمسّک جستن به کسى که به تو امان نمى‏دهد و اندیشیدن در چیزهاى بیهوده.

و در روایتى از امام صادق علیه السلام کسى که بدون شایستگى در باره چیزى اظهار نظر مى‏کند، متکلّف نامیده شده است:

۰.مِنَ العُلَماءِ مَن یَضَعُ نَفسَهُ لِلفُتیا وَ یَقولُ: سَلونِی، و لَعَلَّهُ لا یُصیبُ حَرفاً، وَ اللهُ لا یُحِبُّ المُتَکَلِّفینَ.^۴

۰.علمایى هستند که خود را در مَسند فتوا مى‏نشانند و مى‏گویند: «از من بپرسید»، در حالى که ‏اى بسا، حتّى یک کلمه [از پاسخ‏هایى که مى‏دهند] درست نباشد و خداوند، متکلّفان را دوست نمى‏دارد.

در این روایات مجموعاً شانزده نشانه و ویژگى براى شخص متکلّف ذکر شده است. این ویژگى‏ها عبارت اند از: ۱. جدال و بگو مگوهاى بیهوده، ۲. ستیز با

متکلّف، سه نشانه دارد: در حضور، چاپلوسى مى‏کند، پشت سر، بدگویى مى‏نماید و از مصیبت [و گرفتارى دیگران] شاد مى‏شود.

در روایتى دیگر گزارش شده که وقتى شمار مسلمانان فراوان شد، از پیامبر صلی الله علیه و آله خواستند با تکیه بر قدرتى که پیدا کرده‏اند، دیگران را به پذیرش اسلام مجبور نماید. پیامبر صلی الله علیه و آله در پاسخ آنها فرمود:

۰.ما کُنتُ لِأَلقَى اللّهَ عز و جل بِبِدعَةٍ لَم یُحدِث إلَیَّ فیها شَیئاً (ومَا أنا مِن المُتَکلِّفِینَ).^۱

۰.حاضر نیستم خداوند عز و جل را با بدعتى دیدار کنم که در باره آن، چیزى به من نفرموده است (و من از متکلّفان نیستم).

همچنین نقل شده که پیامبر صلی الله علیه و آله ضمن دعا مى‏فرمود:

۰.وَ ارحَمنی مِن تَکَلُّفِ ما لا یَعنینی.^۲

۰.به من رحم فرما تا به کارهاى بیهوده نپردازم.

در روایتى از امام على علیه السلام نیز سه نشانه ذکر شده که به یکی از آنها در روایت نخست نیز اشاره شده بود:

۰.لِلمُتَکَلَّفِ ثَلاثُ عَلاماتٍ: یُنازِعُ مَن فَوقَهُ بِالمَعصِیَةِ، وَ یَظلِمُ مَن دُونَهُ بِالغَلَبَةِ، وَ یُظاهِرُ الظَّلَمَةَ.^۳

۰.متکلّف، سه نشانه دارد: با نافرمانى از بالادست خود، با او مى‏ستیزد و با چیره آمدن بر پایین‏تر از خود، بر او ستم مى‏کند و ستمگران را تقویت مى‏نماید.

در روایتى دیگر از امیر مؤمنان علیه السلام، پرس و جو از وظایفى که خداوند سبحان آنها را مسکوت گذاشته، تکلّف نامیده شده است:

۰.إنَّ اللّهَ افتَرَضَ عَلَیکُم فَرائِضَ فَلا تُضَیَّعوها... وَ سَکَتَ لَکُم عَن أشیاءَ وَ لَم یَدَعها