شریعت هر یک از انبیاست که از شاه‏راه اسلام منشعب مى‏شود و گونه دوم از راه‏هاى فرعى، قوانین هر شریعت است که در محدوده آن، لازم الإجراست.

به سخن دیگر، هر یک از احکام الهى، یک راه فرعى به راهی بزرگ‏تر است که شریعت نامیده مى‏شود، و شریعت هر پیامبر صلی الله علیه و آله راه فرعى از شاه‏راهى است که صراط مستقیم نام دارد.

خداوند سبحان در تبیین آثار و برکات پیروى از قرآن مى‏فرماید:

۰.(یهْدِى بِهِ اللهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلاَمِ وَیخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَیهْدِیهِمْ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ.^۱

۰.خداوند به برکت آن، کسانى را که از خشنودى او پیروى کنند، به راه‏هاى سلامت، هدایت مى‏کند و به اذن خود، از تاریکی‏ها به سوى روشنایى مى‏برد و آنها را به سوى راه راست، ره مى‏نماید).

احکام و قوانین اسلامى، همان راه‏هاى فرعى شریعت خاتم انبیا هستند که در این آیه نورانى، «سُبُل السَّلام (راه‏هاى سلامت)» نامیده شده‏اند و پیروان خشنودى خداوند سبحان با بهره‏گیرى از این راه‏ها، به سه هدف بلند دست مى‏یابند: اوّل. سلامت مادّى و معنوى یا دنیوى و اخروى، دوم. خارج شدن از انواع تاریکى‏هاى اعتقادى، اخلاقى و عملى، و سوم: قرار گرفتن در صراط مستقیم و در آمدن به شاه‏رایى که به مقصد اعلاى انسانیت مى‏رسد.

گفتنى است همه آیاتى که حکمى از احکام الهى را «سَبیل الله‏ (راه خدا)» نامیده‏اند، در واقع، تفسیر «سبُل السلام» در آیه یاد شده هستند، مانند:

۰.(قَاتِلُوا فِى سَبِیلِ اللهِ.^۲

۰.در راه خدا نبرد کنید).

به راه اصلى منتهى گردد.

راه اصلى که شاه‏راه رسیدن به کامیابى مطلق است، دین خدا یعنى اسلام است که در همه دوران‏ها مردم را به اطاعت از خداوند سبحان دعوت مى‏نماید. راه‏هاى فرعى نیز شریعت‏هاى مختلف و برنامه‏هاى گوناگون آنها، براى زندگى انسان هستند. این معنا در این حدیث شریف به روشنى بیان شده است:

عبد اللّٰه‏ بن سلام^۱ از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله پرسید: پروردگار جهان، چند دین دارد؟ پیامبر صلی الله علیه و آله پاسخ داد:

۰.دینٌ واحِدٌ، وَ اللَّهُ وَ احِدٌ لا شَریکَ لَهُ.

۰.یک دین، [همان طور که] خدا یکى است و شریک ندارد.

عبد اللّٰه‏ گفت: دین خدا چیست؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:

۰.الإِسلامُ‏.

۰.[دین] اسلام.

عبد اللّٰه‏ گفت: آیا همه پیامبران پیش از شما پیرو اسلام بوده‏اند؟ فرمود: آرى.

عبد اللّٰه‏ گفت: شریعت‏ها چه؟ فرمود:

۰.كانَت مُختَلِفَةً (وَ قَد مَضَت سُنَّةُ الأَوَّلینَ)^۲‏.^۳

۰.شریعت‏ها مختلف بوده‏اند (و روش پیشینیان، گذشته است).

عبد اللّٰه‏ بن سلام که پاسخ‏هاى پیامبر صلی الله علیه و آله را هماهنگ با معارف دینى خود دید، گفت: راست گفتى، ‏اى محمّد!

بنا بر این، صراط مستقیم، از یک راه اصلى و دو گونه راه فرعى تشکیل مى‏شود: راه اصلى، اسلام است که دین همه پیامبران بوده است. گونه اوّل از راه‏هاى فرعى،