391
پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم

که براى داورى نزد داوود علیه السلام آمده بودند، خطاب به وی مى‏گویند:

۰.(فَاحْکم بَینَنَا بِالْحَقِّ وَلاَ تُشْطِطْ وَ اهْدِنَا إِلَى سَوَاءِ الصِّرَاط.۱

۰.پس میان ما به حق داورى کن و از عدالت منحرف مشو و ما را به راه راست هدایت نما).

مقصود از «راه راست» در این آیه، حل و فصل خصومت‏ها از راه درست و صحیح است.

۳. سنّت الهى

در یک آیه، «صراط» به معناى سنّت ثابت و تغییرناپذیر الهى در مدیریت جهان آفرینش آمده است:

۰.(إِنَّ رَبِّى عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ.۲

۰.پروردگار من بر راه راست (سنّت تغییرناپذیر) است).

این جمله بخشى از سخن هود علیه السلام با قوم خود در برابر تهدید و نافرمانى‏هاى آنهاست، و مقصود از راه راستِ خداوند سبحان در نظام آفرینش، سنّت ثابت و تغییرناپذیر او در مدیریت جهان، بر روال عدل، حق و حکمت است که بر اساسِ آن، همواره حق بر باطل پیروز مى‏گردد.۳

گفتنی است مقصود از «صراط» در سه کاربردِ یاد شده، راه‏های معنوی اند.

۴. راه و مسیر رفت و آمد

در برخى از آیات قرآن، کلمه «صراط» در مسیرهای رفت و آمد در دنیا به کار رفته است، مانند:

1.. ص: آیۀ ۲۲.

2.. هود: آیۀ ۵۶.

3.. ر. ک: المیزان: ج۱۰ ص۳۱۰.


پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
390

(طَرِیقٍ مُّسْتَقِیم۱ (الصرِّاطِ السَّوِىّ‏۲ (سَوَاءَ السَّبِیل۳ (قَصْدُ السَّبِیلِ)۴ و (سَبِیلَ الرَّشَاد۵ گزاره‏هاى مختلفى هستند که همگى به معناى یاد شده اشاره دارند.

گفتنى است که در برخى از آیات، «راه مستقیم» به «راه خدا» تفسیر شده است، مانند:

۰.(وَ إِنَّكَ لَتهْدِى إِلىَ‏ صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ * صِرَاطِ اللهِ الَّذِى لَهُ مَا فىِ السَّمَاوَاتِ وَ مَا فىِ الأَرْضِ.۶

۰.تو مسلّماً به سوى راه راست هدایت مى‏کنى * راه خداوندى که تمام آنچه در آسمان‏ها و آنچه در زمین است، از آنِ اوست).

در برخى از آیات، راه خدا با صفت «مستقیم»، توصیف گردیده است، مانند:

۰.(وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِى مُسْتَقِیمًا فَاتَّبِعُوهُ وَلاَ تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکمْ عَن سَبِیلِهِ.۷

۰.این، راه مستقیم من است. از آن پیروى کنید و از راه‏هاى پراکنده [و انحرافى] پیروى نکنید، که شما را از طریق حق، دور مى‏سازد).

بنا بر این، تردیدى نیست که مقصود از «راه خدا» و «صراط مستقیم» در قرآن، یکى است و آن، چیزى جز راه درست رسیدن به زندگى مطلوب نیست.

۲. راه درستِ پایان دادن به خصومت

دومین کاربرد «صراط» در قرآن کریم، به معنای «راه درستِ پایان دادن به خصومت» است. این کاربرد، تنها در یک آیه دیده مى‏شود که ضمن گزارش ماجراى دو برادرى

1.. احقاف: آیۀ ۳۰.

2.. طه: آیۀ ۱۳۵ و مریم: آیۀ ۴۳.

3.. بقره: آیۀ ۱۰۸، مائده: آیۀ ۱۲، ۶۰ و ۷۷ و ممتحنه: آیۀ ۱.

4.. نحل: آیۀ ۹.

5.. غافر: آیۀ ۳۸، اعراف: آیۀ ۱۴۶.

6.. شورا: آیۀ ۵۲ ـ ۵۳.

7.. انعام: آیۀ ۱۵۳. نیز، ر. ک: انعام: آیۀ ۱۲۶ و اعراف: آیۀ ۱۶.

  • نام منبع :
    پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي، سيّد محمّدکاظم طباطبايي،
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
    محل نشر :
    مشهد
    تاریخ انتشار :
    1398/01/01
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2083
صفحه از 687
پرینت  ارسال به