383
پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم

موجب رهایی از سلطه شیطان است. روشن است هنگامی که انسان در راه درست زندگی حرکت کند و مصونیت از انحراف داشته باشد، بی ‏تردید به مقصد خواهد رسید.

شیطان خود نیز به این حقیقت، آگاه بوده که می‏گوید:

۰.(لاَُغْوِیَنهُّمْ أَجْمَعِینَ * إِلَّا عِبَادَكَ مِنهْمُ الْمُخْلَصِین‏.۱

۰.حتماً همه آنها را گم‏راه می‏کنم * مگر بندگان ناب تو از میان آنان را).

خداوند سبحان در همین آیه (هَذَا صِرَاطٌ عَلىَّ مُسْتَقِیمٌ؛ این، راه راستی است که بر عهده من است)، همانند آیه (إِنَّ عَلَیْنَا لَلْهُدَى؛۲ همانا هدایت کردن بر عهده ماست‏) هدایت را وظیفه خود دانسته است،۳ با این تفاوت که هدایت در آن جا ظاهراً شامل انواع هدایت‏های ربوبی است؛ ولی در این جا به قرینه (إِنَّ عِبَادِى لَیْسَ لَكَ عَلَیهِمْ سُلْطَنٌ)، هدایت ویژه بندگان ناب الهی، همراه با رهایی از سلطه شیطان است.

چگونگى هدایت ویژه قلبى نیز در روایات متعدّدى که در منابع روایى شیعه و اهل سنّت نقل شده، آمده است، مانند آنچه از پیامبر صلی الله علیه و آله روایت شده که فرمود:

۰.ما مِن عَبدٍ إلّا فی وَجهِهِ عَینانِ یُبصِرُ بِهِما أمرَ الدُّنیا، وَ عَینانِ فی قَلبِهِ یُبصِرُ بِهِما أمرَ الآخِرَةِ، فَإِذا أرادَ اللهُ بِعَبدٍ خَیراً فَتَحَ عَینَیهِ الَّتی فی قَلبِهِ، فَأَبصَرَ بِهِما ما وُعِدَ بِالغَیبِ وَ مِمّا غیبَ، فَآمَنَ الغَیبَ بِالغَیبِ.۴

۰.هیچ بنده‏اى نیست، مگر آن که در چهره‏اش دو چشم است که کار دنیا را با آنها مى‏نگرد و دو چشم در دلش هست که کار آخرت را با آنها مى‏بیند. پس هر گاه

1.. حجر: آیۀ ۳۹ ـ ۴۰.

2.. لیل: آیۀ ۱۲.

3.. ر. ک: همین اثر، ص ۳۶۵ (هادی، صفت فعل خداوند سبحان).

4.. الفردوس: ج۴ ص۱۴ ح۶۰۴۰.


پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
382

و نیز:

۰.(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ ءَامِنُوا بِرَسُولِهِ یُؤْتِكُمْ كِفْلَیْنِ مِن رَّحْمَتِهِ‏ وَ یَجْعَل لَّكُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ.۱

۰.اى کسانى که ایمان آورده‏اید! تقواى الهى پیشه کنید و به رسولش ایمان بیاورید تا دو سهم از رحمتش را به شما ببخشد و براى شما نورى قرار دهد که با آن [در میان مردم و در مسیر زندگى خود] راه بروید).

با اندکى تأمّل، معلوم مى‏شود که مقصود از نورى که حاصل ایمان و تقواست، نور هدایت خاصّ الهى است.

گفتنى است همه آیات و روایاتى که ایمان، اخلاص، خشیت الهى و به طور کلّى عقاید، اخلاق و اعمال نیکو را زمینه‏ساز نورانیت قلب و الهامات غیبى مى‏دانند،۲ به این نوع هدایت اشاره دارند.

حاصل برخورداری از این نوع هدایت، مصونیت از سلطه شیطان و رسیدن به مقصد انسانیت است، چنان که خداوند سبحان در پاسخ به تهدید شیطان به گم‏راه کردن همه بنی آدم می‏فرماید:

۰.(قالَ هَذَا صِرَاطٌ عَلىَّ‏َّ مُسْتَقِیمٌ * إِنَّ عِبَادِى لَیْسَ لَكَ عَلَیهِمْ سُلْطَنٌ إِلَّا مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغَاوِین‏.۳

۰.[خدا] فرمود: این، راه راستی است که بر عهده من است * در حقیقت، تو را هیچ سلطه‏ای بر بندگان من نیست، مگر کسانی که از تو پیروی کنند).

این سخن، بِدان معناست که خداوند سبحان تعهّد کرده که بندگان راستین خود را از سلطه شیطان برهاند و به تعبیر دیگر، بندگی و اطاعت خداوند منّان،

1.. حدید: آیۀ ۲۸.

2.. ر. ک: دانش‏نامۀ عقاید اسلامى: ج۲ ص۴۸۱ (خاستگاه الهام).

3.. حجر: آیۀ ۴۱ ـ ۴۲.

  • نام منبع :
    پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي، سيّد محمّدکاظم طباطبايي،
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
    محل نشر :
    مشهد
    تاریخ انتشار :
    1398/01/01
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2318
صفحه از 687
پرینت  ارسال به