عِبَادِ * ٱلَّذِینَ یسْتَمِعُونَ ٱلْقَوْلَ فَیتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولٰئِكَ ٱلَّذِینَ هَدَاهُمُ ٱللهُ وَ أُولٰئِكَ هُمْ أُولُوا ٱلْأَلْبَٰبِ).۱
۰.یا هِشامُ! إنَّ اللهَ تَبارَکَ وَ تَعالىٰ أكمَلَ لِلنّاسِ الحُجَجَ بِالعُقولِ، وَ نَصَرَ النَّبِیّینَ بِالبَیانِ، وَ دَلَّهُم عَلىٰ رُبوبِیَّتِهِ بِالأَدِلَّةِ.۲
۰.اى هشام! خداوند - تبارک و تعالی - در کتابش صاحبان خِرد و فهم را بشارت داده و فرموده است: (پس به آن بندگان من * که به سخن، گوش فرا مىدهند و بهترینِ آن را پیروى مىکنند، بشارت ده. آنان اند که خدا به آنها راه نموده و آنان همان خردمندان اند).
۰.اى هشام! خداوند - تبارک و تعالی - دلایلش را با خِرد، کامل کرد و پیامبران را با سخنورى، یارى رسانید و آنان را با برهانها، به ربوبیّت الهى، راهنمایى ساخت.
همچنین همه روایاتى که عقل را حجّت خدا و فرستاده او معرّفى کردهاند،۳ به این نوع هدایت اشاره دارند، مانند این سخن که در ادامه روایت پیشین آمده است:
۰.إنَّ لِلهِ عَلَى النّاسِ حُجَّتَینِ: حُجَّةً ظاهِرَةً وَ حُجَّةً باطِنَةً، فَأَمَّا الظّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ وَ الأَنبِیاءُ وَ الأَئِمَّةُ علیهم السلام، وَ أمَّا الباطِنَةُ فَالعُقولُ.۴
۰.اى هشام! خداوند، دو حجّت بر مردم دارد: حجّت آشکار و حجّت پنهان. حجّت آشکار، رسولان، پیامبران و امامان اند و حجّت پنهان، خِردهایند.
یا این روایت که از امام صادق علیه السلام نقل شده است:
۰.حُجَّةُ اللهِ عَلَى العِبادِ النَّبِیُّ، وَ الحُجَّةُ فیما بَینَ العِبادِ وَ بَینَ اللهِ العَقلُ.۵
۰.حجّت خداوند بر بندگان، پیامبر است و حجّت میان بندگان و خداوند، خِرد است.
