همچنین به اوّل هر چیز هادى مىگویند و از همین رو، دلیل و راهنما که پیشاپیش قومش آنها را راه مىنماید، هادی نامیده میشود.
ابن فارس نیز براى این مادّه دو معناى اصلى ذکر کرده: یکى جلو رفتن در راه براى راهنمایى و دیگری هدیه که در فارسى به پیشکش ترجمه مىشود:
۰.الهاء و الدال و الحرف المعتلّ: أصلان [أحدهما] التقدّم للإرشاد و الآخر بعثة لطف.۱
۰.هاء و دال و حرف معتل [یایی]، دو بُن معنایی دارد: یکى پیش بودن براى ره نمودن و دیگر هدیه محبّتآمیز.
راغب اصفهانى «هدایت» را چنین معنا کرده است:
۰.الهدایة دلالة بلطف، و منه الهدیة.۲
۰.هدایت، راه نمودن با نرمى و لطف است و هدیه نیز از همین گرفته شده است.
بر این اساس، «هدایت» به معناى مطلق راهنمایى نیست؛ بلکه نوعى از نشان دادن راه است که توأم با لطف و مهربانى باشد، چنان که «هدیه» فقط مطلق بخشش نیست؛ بلکه بخشش همراه با لطف است.
پرسشی که در این باره قابل طرح است، آن است که: اگر «هدایت» راهنمایی توأم با لطف است، چرا این واژه به معناى راهنمایى به دوزخ به کار رفته است؟ مانند: (فَاهْدُوهُمْ إِلَى صِرَاطِ الجَحِیمِ؛۳ و آنها را به راه دوزخ راه نمایید) و (یَهْدِیهِ إِلَى عَذَابِ السَّعِیرِ؛۴ او را به سوى عذاب آتش شعلهور راه مىنماید).
راغب در پاسخ این سؤال میگوید:
۰.ذلک استعمل فیه استعمال اللفظ على التهكّم مبالغة فی المعنى كقوله: (فَبَشِّرهُ
