315
پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم

مشکل این دسته از مشرکان، آن بود که به توحید افعالی معتقد نبودند. آنها ربوبیّت خدا را مطلق نمی‏دانستند و می‏پنداشتند که بت‏های بتکده هم در تدبیر امورشان نقش دارند. از این رو، از آنها یاری و عزّت می‏خواستند:

۰.(وَ اتَّخَذُوا مِن دُونِ اللهِ ءَالِهَةً لِّیَكُونُوا لَهُمْ عِزًّا.۱

۰.و به جای «اللّٰه»، معبودانی اختیار کردند تا برای آنان [مایه] عزّت باشند).

۰.(وَاتَّخَذُوا مِن دُونِ اللهِ ءَالِهَةً لَّعَلَّهُمْ یُنصَرُونَ.۲

۰.و غیر از «اللّٰه» خدایانی به پرستش گرفتند تا مگر یاری شوند).

همچنین تصوّر می‏کردند که بت‏ها می‏توانند آنها را به خدای یگانه نزدیک کنند:

۰.(وَ الَّذِینَ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ أَوْلِیَآءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إلَّا لِیُقَرِّبُونَا إِلَى اللهِ زُلْفَى.۳

۰.و کسانی که به جای او دوستانی برای خود گرفته‏اند، [بهانه‏شان این است که:] ما آنها را جز برای این که ما را هر چه بیشتر به «اللّٰه» نزدیک گردانند، عبادت نمی‏کنیم).

همچنین آنان معتقد بودند که بت‏ها می‏توانند نزد «اللّٰه» برایشان شفاعت کنند:

۰.(وَ یَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللهِ مَا لَا یَضُرُّهُمْ وَ لَا یَنفَعُهُمْ وَ یَقُولُونَ هَؤُلاَءِ شُفَعَاؤُنَا عِندَ اللهِ.۴

۰.و به جای «اللّٰه»، چیزهایی را عبادت می‏کنند که نه به آنان زیان می‏رسانند و نه به آنان سود می‏دهند و می‏گویند: اینها نزد «اللّٰه» شفاعتگران ما هستند).

البتّه به این نکته نیز باید توجّه نمود که اعتقاد به شفاعت غیر خدا مانند معصومان و تقرّب به خدا به واسطه توسّل به ایشان، با توحید افعالی هیچ منافاتی ندارد؛ زیرا این امور، هر گاه با این اعتقاد همراه باشد که آنها به طور مستقل قادر به شفاعت و تقرّب هستند، موجب شرک افعالی خواهد بود،

1.. مریم: آیۀ ۸۱.

2.. یس: آیۀ ۷۴.

3.. زمر: آیۀ ۳.

4.. یونس: آیۀ ۱۸.


پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
314

(وَ لَئن سَأَلْتَهُم مَّن نَّزَّلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَحْیَا بِهِ الأَرْضَ مِن بَعْدِ مَوْتِهَا لَیَقُولُنَّ اللهُ قُلِ الْحَمْدُ للهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا یَعْقِلُونَ.۱

۰.اگر از آنان بپرسی: «چه کسی از آسمان، آبی فرو فرستاده و زمین را پس از مرگش به وسیله آن، زنده گردانیده است؟»، حتماً خواهند گفت: اللّٰه‏. بگو: ستایش، از آنِ خداست. با این همه، بیشترشان نمی‏اندیشند).

همچنین آنان مالکیت زمین و آنچه را که در آن است، از «اللّٰه‏» می‏دانستند:

۰.(قُل لِّمَنِ الأَرْضُ وَمَن فِیهَا إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ * سَیَقُولُونَ للهِ قُلْ أَفَلاَ تَذَكَّرُونَ.۲

۰.بگو: زمین و هر که در آن است از آنِ کیست، اگر مى‏دانید؟ * خواهند گفت: «برای اللّٰه‏». بگو: پس آیا یاد نمى‏کنید و پند نمى‏گیرید؟).

نیز آنان معتقد بودند که ربوبیّت آسمان‏ها و عرش، با خداوند است:

۰.(قُلْ مَن رَّبُّ السَّمَوَاتِ السَّبْعِ وَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ * سَیَقُولُونَ للهِ قُلْ أَفَلاَ تَتَّقُونَ.۳

۰.بگو: پروردگار آسمان‏های هفتگانه و پروردگار عرش بزرگ کیست؟ * خواهند گفت: اللّٰه. بگو: آیا پروا نمی‏کنید؟).

آنها باور داشتند که حاکمیت بر هر چیز، با خداوند است:

۰.(قُلْ مَنْ بِیَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَىْ‏ءٍ وَ هُوَ یُجِیرُ وَ لَا یُجَارُ عَلَیْهِ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ‏ * سَیَقُولُونَ للهِ قُلْ فَأَنَّى تُسْحَرُونَ.۴

۰.بگو: «فرمان‏روایی هر چیزی به دست کیست؟ و کیست که پناه می‏دهد و در پناه کسی نمی‏رود؟ [پاسخ دهید] اگر می‏دانید» * خواهند گفت: اللّٰه. بگو: «پس چگونه افسون زده می‏شوید؟»).

1.. عنکبوت: آیۀ ۶۳.

2.. مؤمنون: آیۀ ۸۴ ـ ۸۵.

3.. مؤمنون: آیۀ ۸۶ ـ ۸۷.

4.. مؤمنون: آیۀ ۸۸ ـ ۸۹.

  • نام منبع :
    پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي، سيّد محمّدکاظم طباطبايي،
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
    محل نشر :
    مشهد
    تاریخ انتشار :
    1398/01/01
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2606
صفحه از 687
پرینت  ارسال به