31
پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم

تفسیر سوره حمد


پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
30

اگر مى‏خواستم، هفتاد شتر را از تفسیر سوره «فاتحة الکتاب» بار مى‏کردم.

آرى! سوره‏اى که چکیده قرآن و کتاب‏هاى آسمانى است، اگر به دست مفسّرى چون امام على علیه السلام تفسیر شود، باید چنین ثمرى داشته باشد.

گفتنى است در برخى از منابع متأخّر، سخنى به امیر مؤمنان علیه السلام نسبت داده شده که متن آن، چنین است:

۰.إنَّ كُلَّ ما فِى القُرآنِ فِى الفاتِحَةِ، وَ كُلَّ ما فِى الفاتِحَةِ فى (بِسْمِ ٱللّٰهِ ٱلْرَّحْمٰنِ ٱلرَّحِیمِ)، وَ كُلَّ ما فیه فِى الباءِ، وَ كُلَّ ما فِى‏ الباءِ فِى النُّقطَةِ، وَ أَنَا النُّقطَةُ تَحتَ الباءِ.۱

۰.بى‏ گمان، هر آنچه در قرآن است، در سوره فاتحه آمده است و هر چه در سوره فاتحه است، در (بِسْمِ ٱللّٰهِ ٱلْرَّحْمٰنِ ٱلرَّحِیمِ) آمده و همه آنچه در آن است، در حرف «باء» آن است و هر چه در «باء» است، در نقطه آن است و من، آن نقطه زیر «باء» هستم.

در این باره، چند نکته شایسته توجّه است:

۱. منبع این سخن، در خور اعتماد نیست.

۲. در منبع اصلى، تنها ذیل این سخن، به امام علیه السلام منسوب شده است، نه همه آن.۲

۳. براى این سخن، معناى معقولى به نظر نمى‏رسد.

بنا بر این، تلاش براى توجیه آن،۳ ضرورتى ندارد.

1.. تسنیم: ج۱ ص۳۲۲.

2.. این متن در تفسیر تسنیم (ج ۱ ص۳۲۲ به نقل از ینابیع المودّة: ج۱ ص۶۸) آمده است؛ امّا با مراجعه به ینابیع المودّة، مشخّص مى‏شود که تنها ذیل متنِ یاد شده به امام على علیه السلام نسبت داده شده است. در ینابیع المودّة (ج ۱ ص۲۱۳) چنین آمده است: «در الدرّ المنظّم [فی السرّ الأعظم ابن طلحۀ شافعی] آمده است: بدان که اسرار تمام کتاب‏هاى آسمانى در قرآن آمده است و همۀ آنچه در قرآن است، در سورۀ فاتحه است و همۀ آنچه در فاتحه است، در (بِسْمِ ٱللّٰهِ ٱلْرَّحْمٰنِ ٱلرَّحِيمِ) است و همۀ آنچه در(بِسْمِ ٱللّٰهِ ٱلْرَّحْمٰنِ ٱلرَّحِيمِ) است، در باى آن است و همۀ آنچه در بای آن است، در نقطۀ زیرِ باء است. على - کَرَّم اللّٰه‏ وجهه - فرموده است: ̎ من نقطۀ زیر بایم̎ ». این حدیث در جایی دیگر از آن کتاب (ج ۳ ص۲۱۳) نیز به همین شکل و با تفاوتى اندک تکرار شده است. گفتنى است که در بقیۀ منابع نیز تنها ذیل متنِ یاد شده به امام على علیه السلام منسوب گردیده است.

3.. ر. ک: تسنیم: ج۱ ص۳۲۳.

  • نام منبع :
    پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي، سيّد محمّدکاظم طباطبايي،
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
    محل نشر :
    مشهد
    تاریخ انتشار :
    1398/01/01
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2139
صفحه از 687
پرینت  ارسال به