305
پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم

عبادت کنم، [آن هم] هنگامی که از جانب پروردگارم دلایل روشن به من رسیده باشد).

سوم: آیاتی که عبادت غیر خدا را ناشی از جهل می‏دانند، مانند:

۰.(قُلْ أَفَغَیْرَ اللهِ تَأْمُرُونِّى أَعْبُدُ أَیُّهَا الْجَٰهِلُونَ.۱

۰.بگو: ای نادانان! آیا مرا وادار می‏کنید که جز خدا را عبادت کنم؟).

چهارم: آیاتی که پیروی از هوس را مبدأ عبادت جز خدا مطرح کرده‏اند، مانند:

۰.(قُلْ إِنِّى نُهِیتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللهِ قُل لَا أَتَّبِعُ أَهْوَآءَكُمْ قَدْ ضَلَلْتُ إِذًا وَمَآ أَنَا مِنَ المُهْتَدِینَ.۲

۰.بگو: «من نهی شده‏ام که کسانی را عبادت کنم که شما غیر از خدا می‏خوانید». بگو: «من از هوس‏های شما پیروی نمی‏کنم، و گرنه گم‏راه می‏شوم و از راه‏یافتگان نخواهم بود»).

پنجم: آیاتی که علّت اختصاص عبادت به خدا را عدم وجود خدایی جز او ذکر کرده‏اند، مانند:

۰.(وَ مَآ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ مِن رَّسُولٍ إلَّا نُوحِى إِلَیْهِ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ.۳

۰.پیش از تو، هیچ پیامبری نفرستادیم، مگر این که به او وحی کردیم که: «معبودی جز من نیست. پس مرا عبادت کنید»).

ششم: آیاتی که برای اثبات اختصاص عبادت به خداوند متعال، بدین‏ سان استدلال کرده‏اند که: الوهیت، ویژه «اللّٰه‏» است و تنها اوست که همه موجودات را پدید آورده و مالک حقیقی همه چیز، اوست و تنها اوست که امور مربوط به انسان و سراسر جهان آفرینش را تدبیر می‏نماید و بر این اساس، عبادت «اللّٰه‏»

1.. زمر: آیۀ ۶۴.

2.. انعام: آیۀ ۵۶.

3.. انبیا: آیۀ ۲۵.


پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
304

یگانه‏ اند، «عبادت» - که به معنای اظهار خضوع است - برای دیگری به عنوان خدا عقلاً نیز نکوهیده است.

تکرار (إیّاكَ نَعبدُ) در نماز

کلمه «إیّاک» به معنای «تو» و ضمیر منفصل مفعولی است که در این آیه برای افاده حصر بر فعل خود (نعبد) مقدّم شده است.

انسان بامعرفت، می‏داند که کسی جز خداوند متعال در نظام هستی مؤثّر نیست. از این رو، هر روز و شب، هنگامی که به نماز می‏ایستد، مکرّر خطاب به حضرتش می‏گوید: «ما فقط تو را عبادت می‏کنیم و بس». راز تکرار این جمله آن است که توحید حقیقی به گونه‏ای در جان رسوخ کند و ملکه شود و انسان از رقّیت و بندگی غیر خدا آزاد گردد.

دلیل اختصاص «عبادت» به خدای سبحان

آیاتی که «عبادت» را ویژه خداوند متعال دانسته‏اند، به چند دسته تقسیم می‏شوند:

اوّل: آیاتی که از عبادت غیر خدا نهی کرده‏اند، مانند:

۰.(إِذْ جَاءَتْهُمُ ٱلرُّسُلُ مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا ٱللهَ.۱

۰.چون فرستادگان [ما] از پیش رو و از پشت سرشان بر آنان آمدند [و گفتند] که: جز خدا را عبادت نکنید).

دوم: آیاتی که نهی از عبادت جز خدا را مبتنی بر برهان روشن عقلی دانسته‏اند:

۰.(قُلْ إِنِّى نُهِیتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللهِ لَمَّا جَآءَنِىَ الْبَیِّنَٰتُ مِن رَّبِّى.۲

۰.بگو: من نهی شده‏ام از این که جز خدا کسانی را که [شما] می‏خوانید،

1.. فصّلت: آیۀ ۱۴.

2.. غافر: آیۀ ۶۶.

  • نام منبع :
    پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي، سيّد محمّدکاظم طباطبايي،
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
    محل نشر :
    مشهد
    تاریخ انتشار :
    1398/01/01
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2300
صفحه از 687
پرینت  ارسال به