(یَا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِى خَلَقَكُمْ وَ الَّذِینَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ * الَّذِى جَعَلَ لَكُمُ الأَرْضَ فِرَاشًا وَ السَّمَاءَ بِنَاءً وَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَّكُمْ فَلاَ تَجْعَلُوا للهِ أَندَادًا وَ أَنتُمْ تَعْلَمُونَ.^۱

۰.ای مردم! پروردگارتان را که شما و کسانی را که پیش از شما بوده‏اند آفریده است، پرستش کنید، تا به تقوا گرایید * همان [خدایی] که زمین را برای شما فرشی [گسترده] و آسمان را بنایی [افراشته] قرار داد و از آسمان آبی فرود آورد و بِدان از میوه‏ها روزی برای شما بیرون آورد. پس برای خدا همتایانی قرار ندهید، در حالی که خود می‏دانید).

در ذیل آیه (بَلِ اللهَ فَاعْبُدْ وَ کُنْ مِنَ الشّاکِرِینَ)^۲ از امام صادق علیه السلام روایت شده که فرمود:

۰.یَعنی بَلِ اللهَ فَاعبُد بِالطّاعَةِ وَ كُن مِنَ الشّاكِرینَ.^۳

۰.یعنی با اطاعتش، عبادتش کن و از سپاس‏گزاران باش.

دو. معرفتِ موجب خضوع و اطاعت از خداوند سبحان

در شماری از روایات اهل ‏بیت علیهم السلام، عبادت به شناخت خداوند متعال و یقین به او تفسیر شده است، مانند آنچه از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده که می‏فرماید:

۰.اِعلَم أنَّ أوَّلَ عِبادَتِهِ المَعرِفَةُ بِهِ.^۴

۰.بدان که مرحله نخست عبادت خدا، شناخت اوست.

این مضمون از امام علی و امام رضا علیهما السلام نیز نقل شده است. در روایتی دیگر از امام علی علیه السلام آمده:

هر که در آسمان‏ها و زمین است، جز بنده‏وار به سوی [خدای] رحمان نمی‏آید).

۰.(وَهُوَ الْقَاهِرُ فَوْقَ عِبَادِهِ ‏وَ یُرْسِلُ عَلَیْكُمْ حَفَظَةً.^۱

۰.اوست که بر بندگانش چیره است و نگهبانانی بر شما می‏فرستد).

۲. عبودیت اختیاری

عبادت اختیاری، عبارت است از فرمانبری الهی به اختیار و انتخاب خود، مانند:

۰.(فَقالَ یَقَوْمِ اعْبُدُوا اللهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَهٍ غَیْرُهُ.^۲

۰.پس گفت: ای قوم من! خدا را بپرستید که برای شما معبودی جز او نیست).

۰.(ثُمَّ یَقُولَ لِلنَّاسِ كُونُوا عِبَادًا لِّى مِن دُونِ اللهِ.^۳

۰.سپس او به مردم بگوید: به جای خدا، بندگان من باشید).

۰.(یَا أَیُّهَا الْكَافِرُونَ * لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ.^۴

۰.بگو: ای کافران! * آنچه را می‏پرستید، نمی‏پرستم).

اقسام عبوديت اختيارى

در قرآن کریم و روایات معصومان علیهم السلام عبودیت اختیاری در چند معنا به کار رفته است:

یک. خضوع و اطاعت ناشى از عقیده به خداوند سبحان

آیات و احادیثی که به عبادت خدای یگانه امر می‏نمایند، همگی بر این معنا دلالت دارند که جز آفریدگار هستی که اداره امور جهان با اوست و مسبّب الأسباب است، شایستگی پرستش و خضوع و فرمانبری ندارد، مانند: