كانَ [عَلیُّ بنُ الحُسَینِ] علیه السلام إِذَا قَرَأَ: (مالِكِ یَوْمِ الدِّینِ) یُكَرِّرُها حَتّى‏ كادَ أَن یَموتَ.^۱

۰.علی بن الحسین (امام زین العابدین) علیه السلام هر گاه آیه (مالِكِ یَوْمِ الدِّینِ) را می‏خواند، تکرار می‏کرد تا جایی که نزدیک بود قالب تهی کند.

آرى، هنگام قرائت (مالِكِ یَوْمِ الدِّینِ)، هر چه باورِ قارى، به صحنه‏هاى ظهور مالکیت الهى در روز جزا - به شرحى که بِدان اشاره شد - قوى‏تر باشد، تحوّل روانى او، افزون‏تر خواهد بود، و کسانى که در بالاترین مراتب ایمان و یقین قرار دارند، هنگام تکرار این آیه، با مجسّم کردن عظمت صحنه‏هاى مختلف روز جزا در ذهن، همان حالى را پیدا مى‏کنند که امام زین العابدین علیه السلام داشت. اللّٰهمّ ارزقنا!

چکیده تفسیر آیه چهارم

تفسیر (مالک)

* واژه‏پژوهی «مالک»: این واژه و نیز واژه‏های «مَلِک» و «ملیک» که خداوند سبحان بدانها توصیف شده، از مادّه «م ل ک» است که بر قوّت و صحّت دلالت دارد؛ یعنی سلطه‏ای که هر گونه تصرّف در «مملوک» را روا می‏سازد. در این باره چند نکته شایان توجّه است:

یک. «مَلِک» از «مُلک» است که از قدرت فرمان‏روایی حکایت دارد. از این رو «مَلِک» بر رابطه سیاسی شخص با «مُلک» دلالت دارد؛ امّا «مالک» از «مِلک» و بیانگر حقّ تصرّف است. بنا بر این، «مالک» بر رابطه حقوقی و اقتصادی شخص با «مِلک» دلالت دارد.

دو. نسبت میان «مالک» و «مَلِک»، عموم و خصوص من وجه است؛ یعنی هر مَلِکی، مالک نیست و هر مالکی، مَلِک نیست و گاهی این دو عنوان با هم جمع می‏شوند. البتّه این تفاوت در مالکیت اعتباری است، چنان که توضیح

هر چه بخواهند، در آن جا براى آنها هست و نزد ما نعمت‏هاى بیشترى است [که به فکر هیچ ‏کس نمى‏رسد]).

۰.(فَلاَ تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا اُخْفِىَ لَهُم مِن قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزَاءً بِمَا کانُوا یَعْمَلُونَ.^۱

۰.هیچ ‏کس نمى‏داند چه پاداش‏های مهمّى که مایه روشنى چشم‏هاست، براى آنها نهفته شده، به پاداش کارهایى که انجام مى‏دادند).

سه. رفتن به سوی جایگاه تبهکاران

کسانى که در محکمه عدل الهى به خلود در دوزخ محکوم شده‏اند، هنگام عبور از «صراط»، به درون جهنّم می‏افتند و براى همیشه گرفتار سخت‏ترین رنج‏ها خواهند بود:

۰.(وَالَّذِینَ کفَرُوا لَهُمْ نَارُ جَهَنَّمَ لَا یُقْضَى عَلَیْهِمْ فَیَمُوتُوا وَلاَ یُخَفَّفُ عَنْهُم مِنْ عَذَابِهَا کَذَلِكَ نَجْزِى کُلَّ کَفُورٍ.^۲

۰.کسانى که کافر شدند، آتش دوزخ براى آنهاست. هرگز فرمان مرگشان صادر نمى‏شود تا بمیرند، و نه چیزى از عذاب آن برای آنها تخفیف داده مى‏شود. این ‏گونه هر کفران کننده‏اى را کیفر مى‏دهیم).

بدین‏‏ سان، ظهور فرمان‏روایی مطلق خداوند سبحان، در باره سرنوشت نیکوکاران و تبهکاران براى همیشه تداوم خواهد یافت.

راز انقلاب روحی امام علیه السلام هنگام تکرار (مَالِكِ یَوْمِ الدِّینِ)

اکنون با در نظر گرفتن آنچه در تفسیر (مَالِكِ یَوْمِ الدِّینِ) آمد، مى‏توان به راز گزارش محمّد بن مسلم زهرى در باره انقلاب روحى سیّد الساجدین علیه السلام هنگام قرائت این آیه پى برد. متن گزارش این است: