271
پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم

[اگر تحت فشار سران کفر بودید، مهاجرت کنید که] شکیبایان، اجر [و پاداش] خود را بى‏حساب دریافت مى‏دارند).

در روایتى از رسول خدا صلی الله علیه و آله در تفسیر آیه (ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکتَابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ‏ وَ مِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ بِإِذْنِ اللهِ ذَ لِك هُوَ الْفَضْلُ الْکبِیرُ؛۱ سپس این کتاب [آسمانى] را به گروهى از بندگان برگزیده خود به میراث دادیم؛ [امّا] از میان آنها عدّه‏اى بر خود ستم کردند و عدّه‏اى میانه‏رو بودند و گروهى به اذن خدا در نیکی‏ها [از همه] پیشى گرفتند. این، همان فضیلت بزرگ است) چنین آمده است:

۰.فَأمّا الّذینَ سَبَقوا فَاُولٰئِکَ یَدخُلونَ الجَنّةَ بِغَیرِ حِسابٍ، وَ أمّا الّذینَ اقتَصَدوا فَاُولٰئِکَ یُحاسَبونَ حِساباً یَسیراً، وَ أمّا الَّذینَ ظَلَموا أنفُسَهُم فَاُولٰئِکَ الَّذینَ یُحبَسونَ فی طُولِ المَحشَرِ.۲

۰.پیشتازان، بدون حسابرسى وارد بهشت مى‏شوند و میانه‏روها به آسانى حسابرسى مى‏شوند و آنان که به خود ستم کرده‏اند، آنانی هستند که در تمام مدّت محشر، نگه داشته مى‏شوند.

و در روایتى دیگر از ایشان نقل شده که فرمود:

۰.إِذا کانَ یَومُ القِیامَةِ جَمَعَ اللَّهُ الخَلائِقَ فی صَعیدٍ واحِدٍ، وَ یُنادی مُنادٍ مِن عِندِ اللَّهِ، یُسمِعُ آخِرَهُم کَما یُسمِعُ أَوَّلَهُم، یَقُولُ: أَینَ أَهلُ الصَّبرِ؟ فَیَقُومُ عُنُقٌ مِنَ النّاسِ، فَتَستَقبِلُهُم زُمرَةٌ مِنَ المَلائِکَةِ، فَیَقولونَ لَهُم: ما کانَ صَبرُکُم هٰذا الَّذی صَبَرتُم؟ فَیَقولونَ: صَبَّرنا أَنفُسَنا عَلىٰ طاعَةِ اللَّهِ، وَ صَبَّرناها عَن مَعصیَةِ اللَّهِ. قالَ: فَیُنادی مُنادٍ مِن عِندِ اللَّهِ: صَدَقَ عِبادی، خَلّوا سَبِیلَهُم لِیدخُلُوا الجَنَّةَ بِغَیرِ حِسابٍ.

۰.قالَ: ثُمَّ یُنادی مُنادٍ آخَرُ، یُسمِعُ آخِرَهُم کما یُسمِعُ أَوَّلَهُم، فَیَقولُ: أَینَ أَهلُ الفَضلِ؟ فَیقومُ عُنُقٌ مِنَ النّاسِ، فَتَستَقبِلُهُم زُمرَةٌ مِنَ المَلائِکَةِ، فَیقولونَ: ما

1.. فاطر: آیۀ ۳۲.

2.. کنز العمّال: ج۲ ص۳۸ ح۳۰۳۱.


پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
270

نکته شایان توجّه این که: در روایتى دیگر از امام صادق علیه السلام در تفسیر «موازین قسط» آمده است:

۰.هُمُ الأَنبِیاءُ وَ الأَوصِیاءُ علیهم السلام.۱

۰.مقصود از این ترازوها پیامبران و اوصیا[ى آنها] هستند.۲

با تأمّل در این دو سخن، روشن مى‏شود که تعارضى میان آنها نیست؛ زیرا انبیا و اوصیا در همه ابعاد، مظهر و مصداق کامل حق و عدل هستند. بنا بر این، عملکرد دیگران، هر چه به آنان نزدیک‏تر باشد، داراى وزن و ارزش بیشترى است و هر چه فاصله عمل دیگران از آنان دورتر باشد، سبک‏تر و بى‏ارزش‏تر است.

مقتضاى جمع‏بندى آیات و روایاتى که در باره محاسبه و ارزیابى اعمال اهل محشرند، این است که در محکمه قیامت، مردم به چهار دسته تقسیم مى‏شوند:

دو. حسابرسی مقرّبان

مقرّبان درگاه الهى و پیشتازان عرصه کمالات انسانى، بدون هیچ‏ گونه حسابرسى و معطّلى، مجوّز ورود به بهشت جاوید را دریافت مى‏کنند:

۰.(إِنَّمَا یُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُم بِغَیْرِ حِسَابٍ.۳

1.. بحار الأنوار: ج۷ ص۲۴۹ ح۶.

2.. با توجّه به توضیحاتى که دادیم، معناى این حدیث روشن است؛ زیرا مقیاس، همان عمل و اعتقاد حق است و چنین عمل و اعتقادى، نزد پیامبران و اوصیاى آنهاست (المیزان: ج۸ ص۱۷).

3.. زمر: آیۀ ۱۰.

  • نام منبع :
    پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي، سيّد محمّدکاظم طباطبايي،
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
    محل نشر :
    مشهد
    تاریخ انتشار :
    1398/01/01
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2602
صفحه از 687
پرینت  ارسال به