اند، یا باید از نور دیگران استفاده کنند و یا در تاریکى سرگردان بمانند؛ امّا از آن جا که بهرهگیرى از نور دیگران در قیامت امکانپذیر نیست، تبهکاران، چارهاى جز حیرت و سرگردانى در ظلمتِ قیامت ندارند:
۰.(یَوْمَ یَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَ الْمُنَافِقَاتُ لِلَّذِینَ ءَامَنُوا انظُرُونَا نَقْتَبِسْ مِن نُّورِکمْ قِیلَ ارْجِعُوا وَرَآءَکمْ فَالْتَمِسُوا نُورًا.۱
۰.روزى که مردان و زنان منافق به مؤمنان مىگویند: نظرى به ما بیفکنید تا از نور شما پرتوى برگیریم! [به آنها] گفته مىشود: به پشت سر خود باز گردید و نوری درخواست کنید).
د - فرار از نزدیکان
ترس از رسوایى نزد خویشاوندان از یک سو و کوتاهى در باره حقوق آنان از سوى دیگر، سبب مىشود که مجرمان، از نزدیکترین بستگان خود فرار مىکنند:
۰.(یَوْمَ یَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ * وَ اُمِّهِ وَ أَبِیهِ * وَ صَاحِبَتِهِ وَ بَنِیهِ * لِکلِّ امْرِىءٍ مِّنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ.۲
۰.در آن روز که انسان از برادر خود مىگریزد * و از مادر و پدرش * و از زن و فرزندانش * در آن روز، هر یک از آنها وضعى دارد که او را کاملاً به خود مشغول مىسازد).
همه این ویژگىها و دیگر ویژگیهایی که براى مجرمان در قیامت پدید مىآید مانند گاز گرفتن دستها،۳ سرافکندگى و تقاضاى بازگشت،۴ و حسرت و پشیمانى۵ در حقیقت، جلوههاى فرمانروایی «مالک یوم الدین» اند.
