۸. وجوب قرائت آن در نماز

یکى از ویژگى‏هاى سوره حمد، وجوب قرائت آن در رکعت‏های اوّل و دوم همه نمازهاى واجب و مستحب است. هیچ یک از دیگر سوره‏هاى قرآن، چنین ویژگی‏ای ندارد. از این رو، در روایتى از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمده است:

۰.لا صَلاةَ لِمَن لَم یَقرَأ بِفاتِحَةِ الكِتابِ.^۱

۰.کسى که فاتحة الکتاب را در نماز نخواند، نماز [صحیحی] ندارد.

این ویژگی، به‏خوبى نقش بى‏بدیل این سوره را در سازندگى معنوى انسان و نزدیکى او به کمال مطلق به نمایش مى‏گذارد.

۹. اهمّيت آموختن آن به كودک

ویژگى‏هایى که بِدانها اشاره شد، به روشنى نشان مى‏دهند که فرهنگ‏سازى براى آشنایى با این سوره از نظر اسلام تا چه حد اهمّیت دارد. گزارش شده است که امام حسین علیه السلام یکى از فرزندان خود به نام جعفر را به مکتب‏خانه معلّمى به نام عبد الرحمان سُلَمى^۲ فرستاد. هنگامى که آن معلّم، سوره حمد را به جعفر یاد داد، امام علیه السلام وى را فرا خواند و هزار دینار و هزار حُلّه به او هدیه داد و دهانش را از دُر، پُر کرد.^۳ هنگامى که از ایشان در باره حکمت این کار پرسیدند، فرمود:

اوّل: باعظمت بودن این سوره و برابر بودن آن با قرآن بزرگ،

دوم: داشتن عنوان شریف‏ترین ذخیره در گنجینه‏هاى عرش الهى (با توجّه به این که در روایات اهل بیت علیهم السلام عرش الهى به علم خدا تفسیر شده است، مقصود از شریف‏ترین چیز در گنجینه‏هاى عرش الهى، باارزش‏ترین معارف الهى است)،

سوم: ممتاز بودن خاتم انبیا صلی الله علیه و آله در دریافت این سوره.

۷. تقسيم شده ميان آفريدگار و آفريده

یکى از ویژگی‏های سوره حمد - که در روایات متعدّدى بر آن تأکید شده - ، این است که این سوره میان آفریدگار و آفریدگان، تقسیم شده است. از پیامبر صلی الله علیه و آله روایت شده است که خداوند متعال فرمود:

۰.قَسَمتُ فاتِحَةَ الكِتابِ بَینی وَ بَینَ عَبدی؛ فَنِصفُها لی وَ نِصفُها لِعَبدی، وَ لِعَبدی ما سَأَلَ.^۱

۰.سوره حمد را میان خود و بنده‏ام قسمت کردم: نیمی از آن براى من و نیمِ دیگرش از آنِ بنده من است و براى بنده‏ام، هر چه بخواهد، هست.

بدیهى است که جمله «نیمى از آن، براى من است و نیمى دیگرش از آنِ بنده من»، به این معنا نیست که نیمى از سوره حمد به سود خداست؛ زیرا خداوند متعال، نیازى به عبادت انسان ندارد که از آن سود ببرد؛ بلکه این تقسیم‏بندى، اشاره به آن است که نیمى از این سوره، ستایش آفریدگار است و نیمى از آن، مربوط به درخواست‏هاى بنده از او؛ ولى تنها کسى که از تلاوت این سوره سود مى‏بَرَد، بنده است. از این رو، با تلاوت هر جمله از آن، عنایت ویژه‏اى از جانب خداوند متعال به انسان تعلّق مى‏گیرد که ذیل عنوان «فضیلت تلاوت»، آن را بیان خواهیم کرد.