همه خلایق در آن روز اجتماع می‏کنند و شک و تردیدی در آن نیست] بترسانى).

همین نام به صورتی دیگر در سوره هود تکرار شده است:

۰.(ذَلِك یَوْمٌ مَّجْمُوعٌ لَّهُ النَّاسُ.^۱

۰.آن، روزى است که مردم در آن جمع مى‏شوند).

و بدین سان، همه خلایق اعم از جن و انس در دسته‏ها و گروه‏های مختلف در صحنه محشر یک‏جا براى حسابرسى حاضر مى‏شوند. امام على علیه السلام در تبیین این صحنه مى‏فرماید:

۰.حَتّىٰ إذا تَصَرَّمَتِ الاُمورُ، وَ تَقَضَّتِ الدُّهورُ، وَ أزِفَ النُّشورُ؛ أخرَجَهُم مِن ضَرائِحِ القُبورِ، وَ أوكارِ الطُّیورِ، وَ أوجِرَةِ السِّباعِ، وَ مَطارِحِ المَهالِكِ، سِراعاً إلىٰ أمرِهِ، مُهطِعینَ إلىٰ مَعادِهِ، رَعیلاً صُموتاً، قِیاماً صُفوفاً، یَنفُذُهُمُ البَصُرُ، وَ یُسمِعُهُمُ الدّاعی، عَلَیهِم لَبوسُ الِاستِكانَةِ، وَ ضَرَعُ الِاستِسلامِ وَ الذِّلَّةِ، قَد ضَلَّتِ الحِیَلُ، وَ انقَطَعَ الأَمَلُ، وَ هَوَتِ الأَفئِدَةُ كاظِمَةً، وَ خَشَعَتِ الأَصواتُ مُهَینِمَةً. وَ ألجَمَ العَرَقُ، وَ عَظُمَ الشَّفَقُ، وَ اُرعِدَتِ الأَسماعُ لِزَبرَةِ الدّاعی إلىٰ فَصلِ الخِطابِ، وَ مُقایَضَةِ الجَزاءِ، وَ نَكالِ العِقابِ، وَ نَوالِ الثَّوابِ.^۲

۰.چون رشته کارها از هم بگسلد و روزگار سپری گردد و رستاخیز فرا رسد، خداوند، آنان را از گورها، لانه‏هاى پرندگان و کنام درندگان و هلاکتگاه‏ها بیرون مى‏آورَد، شتابان به سوى فرمانش و پیشتاز به سوى میعادگاهش، گروهی خاموش و به صف ایستاده، در منظر الهى. بانگ منادى حق به

روزى را که هر گروهى را با پیشوایشان مى‏خوانیم).

چهار. حرکت به سوى محکمه الهى

مردم پس از دسته‏بندى در صحراى محشر، با سرعت به سوى محکمه عدل الهى حرکت مى‏کنند:

۰.(وَ نُفِخَ فِى الصُّورِ فَإِذَا هُم مِّنَ الأَجْدَاثِ إِلَى رَبِّهِمْ یَنسِلُونَ.^۱

۰.[بار دیگر] در صور دمیده مى‏شود. ناگهان آنها از قبرها، شتابان به سوى [دادگاه] پروردگارشان مى‏روند).

آیه زیر نیز مى‏تواند اشاره به این صحنه باشد:

۰.(یَوْمَ یَخْرُجُونَ مِنَ الأَجْدَاثِ سِرَاعًا کأَنَّهُمْ إِلَى نُصُبٍ یُوفِضُونَ.^۲

۰.همان روز که از قبرها به ‏سرعت خارج مى‏شوند، گویى به سوى بت‏ها مى‏دوند).

پنج. اجتماع اوّلین و آخرین در صحنه محشر

یکى از نام‏هاى روز جزا، «یوم الجمع» است. این نام، دو بار در قرآن آمده است: یکى در سوره تغابن:

۰.(یَوْمَ یَجْمَعُکمْ لِیَوْمِ الْجَمْعِ ذَ لِك یَوْمُ التَّغَابُنِ.^۳

۰.در زمانى که همه شما را در روز جمع، گردآورى مى‏کند. آن روز، روز تغابن (احساس خسارت و پشیمانى) است)

و دیگرى در سوره شورا:

۰.(لِتُنذِرَ اُمَّ الْقُرَى وَ مَنْ حَوْلَهَا وَ تُنذِرَ یَوْمَ الْجَمْعِ.^۴

۰.تا اُمّ القرىٰ (مکّه) و مردم پیرامون آن را انذار کنى و آنها را از روز جمع [که