چهار. شبانه‏روز

مانند:

۰.(قٰالَ رَبِّ اِجْعَلْ لِی آیَةً قٰالَ آیَتُكَ أَلّٰا تُكَلِّمَ ٱلنّٰاسَ ثَلٰاثَةَ أَیّٰامٍ إلّٰا رَمْزاً.^۱

۰.گفت: پروردگارا! براى من نشانه‏اى قرار ده. فرمود: نشانه‏ات این است که سه روز با مردم، جز به اشاره سخن نمی‏گویى).

مقصود از «ثلاثة أیّام» در این آیه، سه شبانه‏روز است. این معنا با توجّه به آیه (قٰالَ رَبِّ اِجْعَلْ لِی آیَةً قٰالَ آیَتُكَ أَلّٰا تُكَلِّمَ ٱلنّٰاسَ ثَلٰاثَ لَیٰالٍ سَوِیًّا؛^۲ [زکریّا] گفت: پروردگارا! برای من نشانه‏ای قرار ده. فرمود: نشانه‏ات این است که سه شب، با این که سالمی، با مردم سخن نمی‏گویی) برداشت شده است.^۳

پنج.زمان حال

مانند:

۰.(ٱلْیَوْمَ یَئِسَ ٱلَّذِینَ كَفَرُوا مِنْ دِینِكُمْ فَلٰا تَخْشَوْهُمْ وَ اِخْشَوْنِ ٱلْیَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِینَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْكُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَكُمُ ٱلْإِسْلٰامَ دِیناً.^۴

۰.امروز، کسانى که کافر شده‏اند، از [شکست] دین شما نومید گردیده‏اند. پس، از ایشان مترسید و از من بترسید. امروز، دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را [به عنوان] دین برایتان پسندیدم).

مقصود از «الیوم» که دو بار در این آیه تکرار شده، زمان حاضر و حوالى آن است.

شما خانه‏هایى نهاد که آنها را در روزِ جا به جا شدنتان و هنگام ماندنتان سبک مى‏یابید).

در این آیه مقصود از «یوم» در «یوم ظعن (روز کوچ﴾» و «یوم إقامة (روز اقامت﴾» زمانى است که در آن، مسافرت یا اقامت صورت مى‏گیرد.^۱

دو. روز در برابر شب

مانند:

۰.(سَخَّرَهٰا عَلَیْهِمْ سَبْعَ لَیٰالٍ وَ ثَمٰانِیَةَ أَیّٰامٍ حُسُوماً فَتَرَى ٱلْقَوْمَ فِیهٰا صَرْعىٰ كَأَنَّهُمْ أَعْجٰازُ نَخْلٍ خٰاوِیَةٍ.^۲

۰.[خدا] آن را هفت شب و هشت روز پیاپى بر آنان بگماشت. در آن [مدّت] مردم را فرو افتاده مى‏دیدى، گویى آنها تنه‏هاى نخل‏های میان‏تهى ‏اند).

در این آیه، مقصود از «یوم (روز)» طلوع خورشید تا غروب آن در برابر شب است.^۳

سه. روز شرعى

مانند:

۰.(أَیّٰاماً مَعْدُودٰاتٍ فَمَنْ كٰانَ مِنْكُمْ مَرِیضاً أَوْ عَلىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیّٰامٍ أُخَرَ.^۴

۰.[روزه در] روزهایى معدود [بر شما مقرّر شده است]. پس هر کس از شما بیمار یا در سفر باشد، [به همان شماره] تعدادى از روزهاى دیگر [را روزه بدارد]).

در این آیه، «أیّام معدودات» روزهاى ماه رمضان است و روز، در این جا طلوع فجر صادق تا غروب آفتاب است.^۵