پشت سر پیامبر و ابو بکر و عمر و عثمان و على نماز خواندم... و همه آنها «مَلِکَ یوم الدین» مىخواندند.
چنانچه گزارشهاى یاد شده را معتبر بدانیم، جمع میان آنها بدین صورت امکانپذیر است که هر دو وجه در قرائت این آیه صحیح است. از این رو، اهل بیت علیهم السلام گاه «مالک» را با الف و گاه بدون الف قرائت مىکردهاند؛ ولی علاوه بر عدم اعتبار سند گزارشهاى یاد شده، نمىتوان به ضبط معیّنی از این کلمه، اطمینان یافت.
قرائت «مالک» از منظر قاريان کهن
شمارى از قاریان کهن مانند: عاصم،۱ کسایى،۲ خَلَف۳ و یعقوب۴ کلمه یاد شده
1.. عاصِم بن بَهدَلَة بن ابى نجود کوفى (م ۱۲۷ - ۱۲۹ق): قرائت را از ابو عبد الرحمان سلمى از امیر مؤمنان على علیه السلام و همچنین از سعد بن ایاس شیبانى و زرّ بن حبیش فرا گرفته و در کوفه در گذشته است. راویان از وى، ابو بکر شعبة بن عیّاش و حفص اند و قرآنى که امروزه در میان مردم است، مطابق قرائت عاصم به روایت حفص است (ر. ک: غایة النهایة فی طبقات القرّاء: ج۱ ص۳۱۵ و الفهرست: ص۴۳ و تأسیس الشیعة: ص۵۴۶ و تاریخ القرآن: ص۹۱).
2.. ابو الحسن على بن حمزة بن عبد اللّٰه بن بِهمن بن فیروز اسدى کسایى کوفى (م ۱۸۹ق): از بزرگان نحو و قرائت و معلّم ادبیات دو خلیفۀ عبّاسى، امین و مأمون، بوده و نحو را از یونس نحوى و خلیل بن احمد نحوى عروضى و قرائت را از حمزه و شعبة بن عیّاش فرا گرفته و در مسافرتى که همراه هارون خلیفۀ عبّاسى به طوس داشته، نزدیک شهر رى در گذشته است. راویان از وى، الدورى و ابو الحارث اند (ر. ک: غایة النهایة فی طبقات القرّاء: ج۱ ص۴۷۴ و تهذیب التهذیب: ج۷ ص۳۱۳ و الفهرست: ص۳۵ و تأسیس الشیعة: ص۳۴۷ و تاریخ القرآن: ص۹۳).
3.. ابو محمّد خَلَف بن هشام بن ثَعلب بن خلف بزّار بغدادى (م ۲۲۹ ق): از بزرگان قرائت و نیز راوى قرائت حمزه بوده و قرائت را از مالک بن انس و حمّاد بن زید و ابو عوانه فرا گرفته است (ر. ک: غایة النهایة فی طبقات القرّاء: ج۱ ص۲۴۶ و الفهرست: ص۴۷).
4.. یعقوب بن اسحاق بن زید بن عبد اللّٰه حَضرمى (م ۲۰۵ ق): از ائمّۀ فقه و ادبیّات بوده و قرائت را از سلام بن سلیمان از عاصم از سلمى از امیر مؤمنان علیه السلام فرا گرفته است (ر. ک: غایة النهایة فی طبقات القرّاء: ج۲ ص۳۳۶ و تهذیب التهذیب: ج۱۱ ص۳۸۲).
