نُه. هدایت عامّ تشریعى: این نوع هدایت، ویژه موجوداتى است که مانند انسان از نعمت اراده برخوردارند. ره‏نمودهاى انبیاى الهى، از مصداق‏های این نوع هدایت است.

ده. هدایت خاصّ ربوبى: هدایت عامّ تشریعى، تنها براى ارائه راه تکامل است؛ امّا هدایت خاصّ ربوبى، انسان را تا سرمنزل مقصود همراهى مى‏کند. این نوع هدایت، ویژه کسانی است که هدایت همگانى الهى را پذیرفته و در مسیر تکامل قرار گرفته‏اند.

یازده. آزمایش به وسیله خوشى و ناخوشى: فراهم‏سازى شکوفایى استعدادها به وسیله خیر و شر و خوشى و ناخوشى، آزمون الهى است که برخى انسان‏ها با موفّقیت در آن، به قلّه کمالات انسانى صعود مى‏کنند و برخى در اثر مردود شدن، به جایگاهى پست‏تر از چارپایان سقوط مى‏نمایند.

دوازده. انواع نعمت‏ها در دنیا: از منظر قرآن، انواع نعمت‏هایى که در دنیا نصیب نیکوکاران مى‏گردند، جلوه‏های ربوبیّت الهى هستند. افراد ناشایست نیز اگر از راه نادرستى که در پیش گرفته‏اند، باز گردند، در همین جهان، از بهترین زندگى برخوردار مى‏شوند.

سیزده. هشدارهاى تربیتى: مصائب و مشکلاتى که در زندگى تبهکاران پیش مى‏آید، در واقع، هشدارهاى ربوبى براى باز گرداندن آنان از مسیر نادرستى است که در پیش گرفته‏اند.

چهارده. لذّت‏بخش‏ترین زندگىِ ابدى: نعمت‏هاى جاوید اُخروى، بزرگ‏ترین جلوه ربوبیّت الهى براى انسان‏هاى شایسته و نیکوکار هستند.

پانزده. رنج‏آورترین زندگىِ ابدى: ربوبیّت ایجاب مى‏کند که مرگ، نقطه پایان در زندگى تبهکاران نباشد؛ بلکه مقتضاى حکمت و عدالت الهى، این است که آنان به تناسب گناهانى که انجام داده‏اند، مجازات شوند. بنا بر این، دوزخ نیز

* جلوه‏های ربوبیّت الهى: هنگامى که واژه «ربّ» براى خداوند سبحان به کار مى‏رود، گستره مفهومى وسیعى دارد که با در نظر گرفتن آن، مى‏توان ربوبیّت الهى را تفسیر کرد. مهم‏ترین جلوه‏های ربوبیّت الهى از منظر قرآن، عبارت اند از:

یک. آفرینش همه پدیده‏ها: نخستین جلوه ربوبیّت الهى، پدید آوردن جهان آفرینش است که به روشنى بر قدرت و حکمت آفریدگار خود دلالت دارد.

دو. وحدت ربوبیّت، یعنى مالکیت و ساماندهى همه چیز با خداوند سبحان است و در این ویژگى، هیچ کس با او شریک نیست.

سه. آفرینش حیات: مقتضاى ربوبیّت الهى، جریان حیات در سراسر جهان هستى به تناسب نیاز انواع پدیده‏هاست. در این میان، انسان از حیات ویژه‏اى برخوردار است که به گونه مستقیم به آفریدگار، انتساب یافته است.

چهار. آفرینش مرگ: نه‏تنها حیات، بلکه مرگ نیز مقتضاى ربوبیّت و تدبیر الهى است.

پنج. زیبایى: یکى از جلوه‏های ربوبیّت الهى که در قرآن بِدان تصریح شده، زیبایى آفریده‏ها به طور مطلق و زیبایى و تناسب اندام انسان به طور خاص است.

شش. ویژگى‏هاى متناسب با حکمت آفرینش: در نظام خلقت، هر پدیده‏اى ویژگى‏هایى منطبق با حکمت و هدف پدید آمدن خود دارد. این، نشانه‏ای روشن از ربوبیّت الهى است.

هفت. وجود امکانات متناسب با نیازها: بقای پدیده‏ها، نیازمند امکاناتى است که آنها بتوانند با بهره‏گیرى از آن امکانات، به زندگى خود ادامه دهند. وجود این امکانات، یکى دیگر از جلوه‏های ربوبیّت آفریدگار است.

هشت. هدایت عامّ تکوینى: همه پدیده‏ها براى انجام دقیق وظایف خود در نظام آفرینش، به صورت تکوینى هدایت مى‏شوند؛ امّا انسان، افزون بر این، از شناخت فطرى خداوند سبحان - که نوعى هدایت تکوینى است - نیز برخوردار است.