برای پروردگارتوست * سپس آنها را که تقوا پیشه کردهاند، از آن رهایى مىبخشیم و ظالمان را در حالى که [از ضعف و ذلّت] به زانو در آمدهاند، در آن رها مىسازیم).
در آیات دیگر، اشاره شده که بهشت و دوزخ، در واقع، بروز و ظهور همان اعمال نیکوکاران و تبهکاران هستند که خداوند سبحان به مقتضاى ربوبیّتش براى آنان مقدّر فرموده است، چنان که مىفرماید:
۰.(وَ إِنَّ كُلّاً لَمّٰا لَیُوَفِّیَنَّهُمْ رَبُّكَ أَعْمٰالَهُمْ إِنَّهُ بِمٰا یَعْمَلُونَ خَبِیرٌ.۱
۰.[پروردگارت به مقتضاى ربوبیّتش] اعمال هر یک را بی کم و کاست به آنها خواهد داد و به آنچه عمل مىکنند، آگاه است).
و نیز مىفرماید:
۰.(مَنْ عَمِلَ صٰالِحاً فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ أَسٰاءَ فَعَلَیْهٰا وَ مٰا رَبُّكَ بِظَلٰامٍ لِلْعَبِیدِ.۲
۰.کسى که عمل صالحى انجام دهد، از آنِ خود اوست و هر کس بدى کند، به خویشتن بدى کرده است و پروردگارت، هرگز به بندگان ستم نمىکند).
جمعبندى
اکنون، با در نظر گرفتنِ مفهوم لغوى «ربّ» و کاربردهاى قرآنى آن، در جمعبندى و تبیین معناى این واژه، نکات زیر در خور توجّه است:
۱. «ربوبیّت»، مفهومى فراتر از «مالکیت» و «سیادت» دارد و دالّ بر مالکیتى همراه با اصلاح و ساماندهىِ امور مملوک است. این، همان معنایى است که شمارى از واژهشناسان به آن تصریح کردهاند.
۲. بر اساس حکمت و عدل الهى، کیفرِ مجرمان، همانند پاداش نیکان، در ساماندهى امور جهان، نقش اساسى دارد. از این رو، دوزخ، همانند بهشت برای
