۷. وجود امكاناتِ متناسب با نيازها

در نظام آفرینش، انواع امکانات متناسب با نیازهاى مختلف پدیده‏ها وجود دارند. این نیز یکى دیگر از جلوه‏های ربوبیّت الهى در ساماندهى امور آفریده‏هاست. آیات فراوانى به این نکته اشاره دارند،^۱ از جمله:

۰.(قُلْ أَ إِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذِی خَلَقَ ٱلْأَرْضَ فِی یَوْمَیْنِ وَ تَجْعَلُونَ لَهُ أَنْداداً ذٰلِكَ رَبُّ ٱلْعالَمِینَ * وَ جَعَلَ فِیهٰا رَواسِیَ مِنْ فَوْقِها وَ بارَكَ فِیها وَ قَدَّرَ فِیهٰا أَقْواتَهٰا فِی أَرْبَعَةِ أَیّامٍ سَواءً لِلسّٰائِلِینَ.^۲

۰.بگو: آیا شما به آن کس که زمین را در دو روز آفرید، کفر می‏ورزید و براى او همانندهایى قرار مى‏دهید؟! او پروردگار جهانیان است * و در آن (زمین) کوه‏هایى استوار قرار داد و در آن، خیر فراوان نهاد و موادّ غذایى آن را در چهار روز مقدّر فرمود. درست به اندازه [نیاز] تقاضا کنندگان).

۰.(یٰا أَیُّهَا ٱلنّٰاسُ اُعْبُدُوا رَبَّكُمُ ٱلَّذِی خَلَقَكُمْ وَ ٱلَّذِینَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ * ٱلَّذِی جَعَلَ لَكُمُ ٱلْأَرْضَ فِراشاً وَ ٱلسَّماءَ بِنٰاءً وَ أَنْزَلَ مِنَ ٱلسَّماءِ ماءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ ٱلثَّمَراتِ رِزْقاً لَكُمْ فَلٰا تَجْعَلُوا لِلّٰهِ أَنْداداً وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ.^۳

۰.اى مردم! پروردگار خود را پرستش کنید؛ آن کس که شما و کسانى را که پیش از شما بودند آفرید، تا پروا بورزید * آن کس که زمین را بستر شما و آسمان را سقف بالاى سرِ شما قرار داد و از آسمان، آبى فرو فرستاد و به وسیله آن، میوه‏ها را پرورش داد تا روزىِ شما باشند. بنا بر این، براى خدا همتایانى قرار ندهید، در حالى که مى‏دانید [هیچ یک از آنها، نه شما را آفریده است و نه شما را روزى مى‏دهد]).

بپرد، جسمش سَبُک و لاغر و در هم پیچیده شده و از چهار دست و پا به دو تا و از پنج انگشت، به چهار تا بسنده شده و از دو مَنفذِ مدفوع و ادرار، به یکى که کار هر دو را مى‏کند، اکتفا شده است و سینه‏اى تیز و شیبدار برایش آفریده شده تا شکافتن هوا، برایش آسان باشد و هر گونه بخواهد، در آن فرو رود، همان گونه که کِشتى هم بدین ‏گونه ساخته مى‏شود تا آب را بشکافد و در آن، نفوذ کند و در بال‏ها و دُم او، پَرهایى بلند و محکم، قرار داده شده تا به وسیله آنها براى پرواز، برخیزد و همه پیکرش از پَر پوشانده شده تا هوا در آن فرو رود و سَبُک شود.

۰.و چون تقدیر شد که خوراکش دانه و گوشت باشد که آن را بدون جویدن ببلعد، دندان را از او کم کردند و به جایش، منقارى محکم و برگیرنده، برایش آفریدند تا بِدان، خوراکش را برچیند و از برچیدن دانه، سختى خود را از دست ندهد و از گاز زدن گوشت نشکند.

۰.و چون دندان ندارد و دانه را سالم و خُرد نکرده و گوشت را نجویده فرو مى‏دهد، گرماى درونش را بیشتر کردند تا غذا را چنان هضم کند که از جویدن، بى‏نیاز باشد. این را در هسته انگور و مانند آن بنگر که از درون آدمى، صحیح و سالم بیرون مى‏آید؛ امّا در شکم پرنده، چنان هضم مى‏شود که اثرى از آن نمى‏مانَد.

۰.همچنین خلقت او از تخم قرار داده شده است و بچّه نمى‏زاید تا [هنگام حملش] براى پریدن، سنگین نشود؛ امّا اگر جوجه در درون او مى‏مانْد تا خلقتش استوار شود، او را سنگین مى‏کرد و از برخاستن و پرواز، باز مى‏داشت. پس هر مخلوق خدا، متناسب با تقدیرى که برایش در نظر گرفته شده، آفریده شده است.

شایان ذکر است که این تناسب و هماهنگى، به پرندگان اختصاص ندارد؛ بلکه خداوند سبحان به هر موجودى، آنچه را که لازمه آفرینشش بوده، عطا کرده است.