باز گرد) و (أَنَا رَبُّكُمُ ٱلْأَعْلىٰ؛۱ من صاحباختیار برتر شما هستم).
و امّا مواردى که مفسّران احتمال دادهاند «ربّ» براى غیر خداوند سبحان استعمال شده باشد، عبارت اند از: (إِنَّهُ رَبِّی أَحْسَنَ مَثْوایَ؛۲ او صاحبنعمت من است و جایگاه مرا گرامى داشته است) و (فَأَنْسٰاهُ ٱلشَّیْطٰانُ ذِكْرَ رَبِّهِ؛۳ شیطان، یادآورى او را نزد صاحبش از خاطرش بُرد).
همچنین واژههاى «الربّانیون» در دو آیه: (وَ ٱلرَّبّٰانِیُّونَ وَ ٱلْأَحْبٰارُ بِمَا اُسْتُحْفِظُوا مِنْ كِتٰابِ ٱللّٰهِ؛۴ و [همچنین] عالمان [یهود و نصارا] به این کتاب که به آنها سپرده شده بود و بر آن گواه بودند [داورى مىکردند]) و (لَوْ لٰا یَنْهٰاهُمُ ٱلرَّبّٰانِیُّونَ وَ ٱلْأَحْبٰارُ عَنْ قَوْلِهِمُ؛۵ چرا عالمان نصارا و علماى یهود، آنها را از سخنان گناهآمیز، نهى نمىکنند؟!) و «الربّانیّین» در آیه (وَ لٰكِنْ كُونُوا رَبّانِیِّینَ بِما كُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ ٱلْكِتٰابَ وَ بِمٰا كُنْتُمْ تَدْرُسُونَ؛۶ مردمى الهى باشید، آن گونه که کتاب خدا را مىآموختید و فرا میگرفتید)، براى غیر خداوند و به معناى عالمان الهى و منسوب به خداوند به
1.. نازعات: آیۀ ۲۴.
2.. یوسف: آیۀ ۲۳. در برخی تفاسیر، «ربّ» در این آیه به معناى خداوند آمده است (ر. ک: المیزان: ج۱۱ ص۱۲۵، الفرقان: ج۱۵ ص۶۰)؛ امّا در گروهی از تفاسیر به معناى عزیز مصر آمده است (ر. ک: الکشّاف: ج۲ ص۴۵۵ و روح المعانی: ج۶ ص۴۰۲). در بسیاری از تفاسیر نیز به هر دو معنا اشاره شده است. نیز، ر. ک: التبیان: ج۶ ص۱۱۹ و جامع البیان: ج۱۲ ص۱۰۸ و التفسیر الکبیر: ج۳ ص۴۷۶ و الکشف و البیان: ج۵ ص۲۰۹).
3.. یوسف: آیۀ ۴۲. گروهی از مفسّران، «ربّ» را در این آیه، به معناى پروردگار دانستهاند (ر. ک: مجمع البیان: ج۵ ص۳۵۹ و التبیان: ج۶ ص۱۴۴ و تفسیر العیّاشى: ج۲ ص۱۷۶ ح۳۳ و مفاتیح الغیب، ج۱۸ ص۴۶۲)؛ ولى گروهی دیگر، آن را به عزیز مصر تفسیر کردهاند (ر. ک: المیزان: ج۱۱ ص۱۸۱ و الفرقان: ج۱۵ ص۱۰۲ و أطیب البیان: ج۷ ص۲۰۲ و تفسیر نمونه: ج۹ ص۴۱۴).
4.. مائده: آیۀ ۴۴.
5.. مائده: آیۀ ۶۳.
6.. آل عمران: آیۀ ۷۹.