جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ ٱلْمَصِیرُ.^۱

۰.ممکن نیست که پیامبرى خیانت کند و هر کس خیانت کند، روز رستاخیز، آنچه در آن خیانت کرده، با خود [به صحنه محشر] مى‏آورد. سپس به هر کس، آنچه به دست آورده است، به طور کامل داده مى‏شود و به آنها ستم نخواهد شد * آیا کسى که از رضاى خدا پیروى کرده، همانند کسى است که به خشم و غضب خدا گرفتار شده؟! و جایگاه او جهنّم است و چه بد بازگشتگاهی است!).

در جنگ اُحُد، شمارى از جنگجویان مأموریت داشتند از مکانى که محتمل بود مورد سوء استفاده دشمن قرار گیرد، حفاظت کنند؛ امّا آنان براى جمع‏آورى غنیمت با این بهانه که شاید پیامبر صلی الله علیه و آله آنان را در تقسیم غنائم از نظر دور دارد، سنگرها را رها کردند و به جمع‏آورى غنیمت پرداختند و همین اقدام، ضربه سختى بر سپاه اسلام وارد کرد. قرآن کریم در آیاتِ یاد شده در پاسخ این بهانه‏تراشى‏هاى بى‏اساس، ضمن تنزیه ساحت مقدّس پیامبران از خیانت در اموال عمومى، نسبت دادن خیانت به رسول خدا صلی الله علیه و آله را قیاسى ظالمانه و مع الفارق مى‏داند؛ زیرا شخصیت آن بزرگوار، به گونه‏ای است که پیرو رضاى خداست و کارى بر خلاف خواست او انجام نمى‏دهد، در حالی که خیانتکاران با خیانت خود، خشم عظیمى از خداوند سبحان را به دست مى‏آورند و جایگاه آنها دوزخ است.^۲

از عوامل غضب الهى است. قرآن کریم در این باره مى‏فرماید:

۰.(یا أَیهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا إِذَا لَقِیتُمُ ٱلَّذِینَ كَفَرُوا زَحْفًا فَلاَ تُوَلُّوهُمُ ٱلاَدْبَارَ * وَ مَن یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفًا لِقِتَالٍ أَوْ مُتَحَیزًا إِلیٰ فِئَةٍ فَقَدْ بَاءَ بِغَضَبٍ مِنَ ٱللهِ وَ مَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ ٱلْمَصِیرُ.^۱

۰.اى کسانى که ایمان آورده‏اید! هنگامى که با انبوه کافران در میدان نبرد رو به رو مى‏شوید، به آنها پشت [و فرار] نکنید * و هر کس آن هنگام به آنها پشت کند - مگر آن که هدفش کناره‏گیرى از میدان براى حمله مجدّد یا به قصد پیوستن به گروهى [از مجاهدان] باشد - ، به غضب خدا گرفتار خواهد شد و جایگاه او جهنّم است و چه بد جایگاهى است!).

بر این اساس، گریختن از جبهه نبرد بجز در دو صورت که در ظاهر، فرار به شمار می‏آید، به شدّت تحریم گردیده است و سبب غضب الهى می‏شود:

صورت اوّل، این است که جنگجویان از عقب‏نشینى در میدان نبرد، به عنوان یک تاکتیک جنگى استفاده کنند تا با این سو و آن سو کشیدنِ دشمن، راهى براى غافلگیر کردن و شکست او پیدا نمایند.

صورت دوم، این است که جنگجویى، خود را در میدان تنها ببیند و براى پیوستن به جنگجویان، عقب‏نشینى کند تا پس از پیوستن به آنها توان حمله داشته باشد.

۱۱. خیانت در بیت المال

یکى دیگر از عوامل غضب الهى، خیانت در بیت المال مسلمین است. قرآن در این باره مى‏فرماید:

۰.(وَ مَا كَانَ لِنَبِىٍّ أَن یَغُلَّ وَ مَن یغْلُلْ یَأْتِ بِمَا غَلَّ یَوْمَ ٱلْقِیامَةِ ثُمَّ تُوَفّیٰ كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَ هُمْ لَا یُظْلَمُونَ * أَفَمَنِ ٱتَّبَعَ رِضْوَانَ ٱللهِ كَمَنْ بَاءَ بِسَخَطٍ مِّنَ ٱللهِ وَ مَأْوَاهُ